5 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat is agorafobie? De benaming van agorafobie is afkomstige uit de griekse taal en betekent letterlijk pleinvrees (agora = plein, fobie = vrees). Het is een vorm van een angststoornis en zoals de naam al doet vermoeden, ervaart iemand met agorafobie extreme angst of paniek in bepaalde situaties of plekken. Deze situaties of locaties zijn buitenshuis. Het betreft vaak locaties waarbij iemand het gevoel kan hebben dat hij of zij hier niet (gemakkelijk) weg kan komen. Hierdoor kan iemand snel geneigd zijn om deze situaties of plekken geheel te ontwijken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een supermarkt, bioscoop, files of een lift. 

Agorafobie kan een grote impact hebben op iemand zijn of haar dagelijkse leven. Doordat de desbetreffende persoon situaties buitenshuis steeds meer gaat ontwijken, kan iemand zichzelf gaan isoleren. De angst is dan dusdanig groot dat iemand niet meer de deur uit durft. 

Het is bekend dat ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking ooit last heeft gehad van pleinvrees. Het treft bijna twee keer zoveel vrouwen dan mannen. Agorafobie komt in de meeste gevallen rond het twintigste levensjaar tot uiting. Onder kinderen en ouderen komt agorafobie vrijwel niet voor. 

Agorafobie is een psychische aandoening en kan door verschillende factoren (of een combinatie van factoren) ontstaan. Net zoals bij andere angststoornissen kunnen erfelijkheid, trauma’s en voorgeschiedenis van psychische klachten een rol spelen bij het ontwikkelen van pleinvrees. De oorzaak van de angstklachten is voor iedereen verschillend. Er is daarom niet een enkele agorafobie oorzaak aan te wijzen. Vaak spelen een combinatie van verschillende factoren een rol. 

  • Erfelijkheid: Een agorafobie oorzaak zou erfelijkheid kunnen zijn. Net als bij andere angststoornissen, is de kans groter dat iemand agorafobie ontwikkeld wanneer een familielid deze aandoening ook heeft (gehad).
  • Traumatische gebeurtenis: Na het doormaken van een traumatische gebeurtenis kan iemand agorafobie ontwikkelen. De traumatische gebeurtenis is dan vaak te linken aan een bepaalde situaties op plek. Ook de stress of paniek die iemand heeft ervaren tijdens een trauma kan de kans op het ontwikkelen van agorafobie verhogen. 
  • Voorgeschiedenis: Wanneer iemand in zijn  of haar voorgeschiedenis al last heeft gehad van paniekklachten, kan dit de kans op toekomstige angstaanvallen vergroten. Iemand is bijvoorbeeld zo erg geschrokken van het doormaken van een paniekaanval dat hij of zij extreme angst hiervoor heeft ontwikkeld. De persoon in kwestie zal dan de plek of situatie waarin zich dit heeft voorgedaan vermijden. doordat iemand zo angstig is voor herhaling, is de kans groot dat er juist nog een aanval zal plaatsvinden. Hierdoor bevindt iemand zich in een vicieuze cirkel 

Agorafobie zal per persoon op verschillende manieren tot uiting komen. Het voornaamste verschil zal in eerste instantie de locatie of situatie zijn voorwaar iemand angstig is. De agorafobie symptomen die er vervolgens bij komen kijken, zullen vaak wel (deels) overeenkomen. We spreken van agorafobie wanneer iemand minstens voor een periode van zes maanden de onderstaande agorafobie symptomen ervaart. 

Agorafobie symptomen zijn: 

  • Angst voor plaatsen: Het voornaamste kenmerk van agorafobie is natuurlijk de extreme angst om zich in locaties of situaties te begeven. Iemand met agorafobie heeft een angst voor minstens een van de volgende plaatsen: 
  • Vervoersmiddelen zoals auto’s, bussen of treinen.
  • In de rij staan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de supermarkt of andere wachtrijen. 
  • Afgesloten plaatsen zoals een lift, bioscoop of vergaderzaal. 
  • Het alleen verlaten van het huis. Iemand heeft heel veel moeite met het verlaten van zijn of haar vertrouwde omgeving. 
  • Herhaling van de angst: Een ander kenmerk van deze angststoornis, is dat het zich voortdurend herhaalt. Wanneer iemand zich weer in een dergelijke gevreesde situatie bevindt, zal de angst weer terugkeren. Iemand kan nogmaals een paniekaanval krijgen. 
  • Vermijden van gevreesde plaatsen: Een belangrijk aspect van agorafobie is dat men de gevreesde plaatsen gaat vermijden zodat zij geen (of minder) angst zullen ervaren. Dit kan ervoor zorgen dat iemand compleet geïsoleerd raakt. 

De klachten die iemand met agorafobie ervaart, kunnen een grote impact hebben op het dagelijkse leven en functioneren. Blijft dus niet te lang rondlopen met klachten agorafobie maar zoek hulp.  Wanneer iemand met een dergelijke angststoornis blijft rondlopen, kunnen de klachten hiervan namelijk toenemen. Dit kan erin resulteren dat iemand steeds meer plekken en situaties gaat vermijden en zichzelf hierdoor uiteindelijk volledig isoleert.  Een derde van de patiënten die lijden aan agorafobie durven het huis niet meer te verlaten. Zij zijn hierdoor geheel afhankelijk van anderen geworden.  Gelukkig zijn behandelingen tegen agorafobie erg effectief gebleken. Het doel van een behandeling is om de klachten te verminderen en weer controle te krijgen over het leven en de gevreesde situatie of plekken. 

Wanneer u klachten ervaart die lijken op agorafobie, neem dan contact op met uw huisarts. De huisarts zal u kunnen doorverwijzen naar een psycholoog voor adequate behandeling van de angststoornis. Om agorafobie symptomen onder controle te krijgen, kunnen er verschillende behandelingen worden toegepast. In overleg met de arts zal een passend behandelplan worden opgesteld. Dit kan ook een combinatie van verschillende therapieën zijn. 

  • Cognitieve therapie: Een van de behandelmogelijkheden om agorafobie symptomen te verminderen, is cognitieve therapie. Tijdens cognitieve therapie worden de gedachten die optreden tijdens de angstige episodes onderzocht. Samen met de therapeut praat je over deze gedachten en situaties waarin deze zich voor doen. De extreme angst die iemand ervaart is namelijk buitenproportioneel. Door hierop te reflecteren, leer je de gedachten te relativeren en om te gaan met de angstklachten.
  • Medicatie: Een medicamenteuze behandeling wordt vaak in combinatie met de cognitieve therapie toegepast. Enkel het gebruiken van medicatie zal er niet voor zorgen dat de angsten en gedragingen als gevolg hiervan zullen verdwijnen. Wel kan medicatie (zoals antidepressiva) ervoor zorgen dat de angsten afnemen.
  • Exposure in vivo: Deze vorm van therapie is gebaseerd op blootstelling aan de angsten. Het is een vorm van oefentherapie waarbij iemand onder begeleiding van een therapeut stap voor stap angstige situaties zal naspelen. Door dergelijke situaties te oefenen, zal het voor iemand gemakkelijker worden om hier in het dagelijkse leven mee om te gaan. Op deze manier krijgt iemand langzamerhand de controle weer terug en beheersen de angsten niet meer zijn of haar leven. 

Agorafobie is natuurlijk voor de persoon in kwestie erg vervelend, maar kan zeker ook lastig zijn voor de naasten. Iemand kan namelijk erg afhankelijk worden, niet meer alleen de deur uit durven en daardoor erg op een naasten gaan leunen. Het is van belang dat iemand begrip toont voor de angsten die iemand ervaart en een luisterend oor biedt. Daarnaast is het belangrijk om te realiseren dat iemand professionele hulp nodig heeft om de agorafobie symptomen te behandelen. Spoor iemand aan om deze hulp te zoeken. Probeer iemand te blijven stimuleren (ook tijdens de behandelingen) om de angstige situaties niet uit de weg te gaan. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness