7 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Een bipolaire stoornis is een stemmingsstoornis die ook wel manische depressie genoemd wordt. Deze psychische aandoening komt bij 1-2% van de Nederlandse bevolking voor en ontwikkelt zich vaak tussen het 15e en 30e levensjaar.

Hoewel een bipolaire stoornis zich opeens ontwikkelt, is deze niet te genezen. Dat wil zeggen dat je gedurende jouw leven last zal hebben van deze stemmingsstoornis. De symptomen kunnen alsmaar verergeren wanneer er geen behandeling wordt toegepast. Een bipolaire stoornis behandeling legt de focus op het controleren van de symptomen van de manische depressie, en het leren omgaan met de stoornis.

Een bipolaire stoornis is een psychische aandoening waarbij stemmingen zich afwisselen. Natuurlijk wisselt iedereen af en toe van stemming, echter zijn deze stemmingen bij een bipolaire stoornis hevig en intens, en zijn extreem tegenovergesteld van de voorgaande stemming. Er is als het ware geen geleidelijke verandering in de stemming. Bij een manische depressie wisselen periodes van depressie en periodes van manie zich af.

Wanneer het individu een manische periode heeft, is hij of zij erg energiek. Je merkt dat het individu opgewekt is en zijn of haar emoties op een hevige manier uit. Zo kan het individu heel blij zijn en meteen erg boos. Het individu slaapt ook minder, doordat hij of zij zo vol energie zit. Daarnaast is impulsiviteit kenmerkend voor een manische periode. Je denkt niet goed na over beslissingen en doet vaak dingen zonder hier eerst bij stil te staan. Er wordt van een manie gesproken wanneer deze symptomen minimaal een week aanhouden.

Bij een depressieve periode vertoont het individu passief, futloos gedrag. Hij of zij heeft nergens zin in en lijkt geen energie te hebben. Het individu kampt vaak met sombere gedachten die in sommige gevallen zelfs suïcidaal kunnen zijn. Er wordt van een depressieve periode gesproken wanneer je langer dan 2 weken last hebt van deze symptomen.

Er zijn verschillende manieren waarop bipolariteit voorkomt. De meeste mensen met een manische depressie hebben eerst een manie waarop een periode van depressie volgt. Na deze twee periodes kan het individu zich een hele tijd normaal voelen.

Bij anderen is het precies andersom. Het individu heeft eerst een depressieve periode, waarop een manische periode volgt. Ook komt het bij een klein percentage voordat symptomen van een manie en een depressie zich tegelijkertijd voordoen, of zich gedurende de dag afwisselen. Dit wordt een gemengde periode genoemd. Het kan ook voorkomen dat een manie en een depressie zich snel afwisselen. Wanneer er meer dan 4 manie en depressie cyclussen binnen een jaar voorkomen, wordt dit ‘rapid cycling’ genoemd.

Oorzaak onduidelijk. Wordt gedacht dat er twee verschillende aspecten bijdragen aan het ontwikkelen van een manische depressie: erfelijkheid en omgeving.

Hoewel wat betreft de erfelijkheid nog niet bekend is hoe bipolariteit wordt doorgegeven, lijkt de kans op het ontwikkelen van bipolariteit hoger wanneer manische depressie in de familie voorkomt.

Wanneer jouw omgeving, denk aan werk, familie, vrienden, studie, jou stress geeft of gespannen maakt, kan dit bijdragen aan de ontwikkeling van een bipolaire stoornis. Deze kan ontstaan op het moment dat jouw lichaam de spanningen en druk van buitenaf niet langer aan kan.

Als iemand een bipolaire stoornis heeft, zijn er 3 situaties waarin hij of zij zich kan bevinden. De symptomen die te merken zijn, zijn afhankelijk van de situatie waarin de stoornis zich bevindt: de manie, depressie, of de ‘normale fase’ tussen de periodes in.

Een manie kun je herkennen aan de volgende symptomen:

  • Het individu is erg aanwezig, praat veel, en lijkt veel zelfvertrouwen te hebben.
  • Het individu lijkt meer energie te hebben en doet veel meer dingen dan voorheen.
  • Hij of zij springt van de hak op de tak doordat hij of zij steeds andere gedachten heeft. Het individu kan soms moeilijk te volgen zijn.
  • Het individu slaapt veel minder dan voorheen en komt moeilijk in slaap.Toch blijft hij of zij veel energie hebben.
  • Het individu kan met veel emotie reageren. Zo kan hij of zij  opeens boos worden.
  • Het individu is bijzonder impulsief en komt door niet doordachte beslissingen vaak in de problemen.
  • In extreme gevallen kan een manische psychose plaatsvinden waarbij hallucinaties komen kijken.

Een depressie kun je herkennen aan de volgende symptomen:

  • Het gevoel geen energie te hebben.
  • Negatieve gedachten of zelfs suïcidale gedachten.
  • Het individu heeft nergens zin in en voelt zich lusteloos.
  • Eetgewoonten veranderen en verminderen.
  • Het individu heeft concentratieproblemen.

Een manische depressie kan moeilijk te herkennen zijn. Er kunnen immers langer periodes voorkomen waarin het individu zich normaal voelt en ook de omgeving geen ongewoon gedrag opmerkt. 

Wanneer een manische periode zich voordoet, merkt de omgeving van het individu dit als eerste. Het Individu zelf vindt vaak dat er tijdens een manische periode niets aan de hand is. Hij of zij voelt zich zelfverzekerd en energiek. 

Manische periodes zijn ook te herkennen aan problemen tussen het individu en zijn of haar omgeving. Wanneer iemand manische symptomen vertoont, kan dit druk zetten op sociale interacties. Dit heeft gevolgen voor werk, en relaties met familie en vrienden.

Het kan ook voorkomen dat manische symptomen niet gemakkelijk te herkennen zijn. Bijvoorbeeld wanneer de symptomen minder hevig zijn. Dit is het geval bij hypomanie: een manische periode in een lichtere vorm. Dezelfde symptomen doen zich voor, echter is de ervan veel minder.

Depressie symptomen zijn gemakkelijkere herkennen voor het individu zelf. De sombere gevoelens zijn zo aanwezig, dat het individu vaak uit zichzelf al naar hulp zoekt.

Bipolaire stoornissen worden vaak eerst gediagnosticeerd als een depressie. Wanneer iemand in een depressieve periode verkeert en iemand naar hulp zoekt, wordt in veel gevallen een depressie vastgesteld door een arts. Wanneer tijdens een bipolaire stoornis behandeling of tijdens het monitoren manische symptomen worden vastgesteld aan de hand van de richtlijn bipolaire stoornis, wordt pas de diagnose bipolaire stoornis gesteld. 

Er kunnen twee fasen worden onderscheiden tijdens de manisch depressief behandeling. De stabilisatie fase zorgt ervoor dat de stemmingen gestabiliseerd worden en zorgt ervoor dat het individu geen gevaar vormt voor zichzelf en voor anderen. Afhankelijk van de ernst van de stoornis kan opname nodig zijn in deze fase.

Na de stabilisatie fase, wordt de focus gelegd op het behouden van de nieuwe situatie met minder klachten. Hierbij wordt veel aandacht besteedt aan terugvalpreventie en het opstellen van een signaleringsplan. 

In beide fasen is medicatie belangrijk. In de eerste fase wordt medicatie gebruikt om symptomen te minderen en de stemmingen van het individu te stabiliseren. In sommige gevallen verdwijnen symptomen tijdens deze behandelfase, in andere gevallen worden de symptomen minder hevig.

In de tweede fase zorgt medicatie ervoor dat klachten niet terug komen. Zo kan je stabiel in het leven blijven staan en jouw stemmingen reguleren.

De medicatie die veelal wordt gebruikt bij bipolaire stoornissen is lithium. Medicatie kan bijwerkingen hebben, wanneer dit het geval is zal de behandelend therapeut de medicatie of dosis aanpassen.

Wanneer medicatie niet voldoende blijkt te werken en symptomen niet significant verminderen, kan naast een medicamenteuze manisch depressief behandeling ook een therapeutische behandeling worden toegepast. Er zijn verschillende soorten therapie dit beschikbaar zijn voor het behandelen van een manische depressie. Welke therapie het beste bij jouw psychische aandoening past, zal in overleg met jouw arts worden besloten.

Psycho educatie

Psycho educatie omvat het verstrekken van informatie wat betreft de bipolaire stoornis. Tijdens een psycho-educatie sessie verkrijg je informatie over de psychische stoornis om zo jouw stemmingswisselingen beter te begrijpen. Dit kan ook van belang zijn voor familieleden en andere naasten die door de gegeven informatie jouw gedrag en denken beter begrijpen.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is effectief voor meerdere psychische aandoeningen. Cognitieve gedragstherapie blijkt vooral tijdens de depressieve periodes goed te werken. Tijdens deze therapie leer je objectief te kijken naar jouw gedachtepatronen, en leer je hoe jouw gedachten jouw gevoel en gedrag beïnvloeden. Vervolgens wordt gekeken welke gedachten een negatief effect hebben op jouw doen en laten, en hoe deze denkpatronen kunnen worden aangepast. 

Interpersoonlijke sociaal ritme therapie (IPSRT)

IPSRT helpt patienten om te gaan met de stoornis in het dagelijks leven en sociale situaties. Je wordt geleerd hoe je het beste kunt reageren wanneer emoties opkomen, of wanneer je in een depressieve periode zit. Deze therapie wordt vaak in groepsverband gegeven.

Vaardigheden Emotie Regulatie Stoornis (VERS) 

VERS helpt je jouw emoties te reguleren. Je kijkt of jouw emotionele reactie past bij de aanleiding voor de reactie. Ook leer je hoe je jezelf kunt kalmeren wanneer je emotie voelt opkomen.

Lichttherapie

Depressieve periodes komen vaak voor bij een bipolaire stoornis. Wanneer een patroon te zien is waarbij iemand steeds in de wintermaanden een depressieve periode heeft, kan lichttherapie een uitkomst bieden. Een schaarste aan licht draagt bij aan de depressieve gevoelens. Door lichttherapie kan de depressie worden verminderd.

Hoewel een bipolaire stoornis niet kan worden genezen, zijn er wel een aantal dingen die je beter wel of niet kunt doen om symptomen te verminderen.

  • Houdt jouw stemmingswisselingen bij. Dit kan een arts helpen jou de juiste medicatie en therapie te bieden.
  • Gebruik geen stimulerende middelen zoals alcohol en drugs.
  • Vermijd stressvolle situaties en situaties die druk op jou leggen.
  • Zorg voor regelmaat in jouw leven. Zorg dat je een vaste structuur hebt. Dit vermindert spanning en stress en het opkomen van ongecontroleerde emoties.
  • Praat over jouw gevoelens met de mensen om jou heen. Dit zal opluchten.
  • Doe regelmatig ontspanningsoefeningen zoals yoga en ademhalingsoefeningen.

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness