8 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat is borderline? Borderline is een psychische aandoening waarvan de letterlijke vertaling ‘grenslijn’ is. Deze aandoening heeft zijn naam te danken aan het feit dat de borderline symptomen overeenkomen met symptomen die op de grens liggen tussen een psychose en neurose. Sinds de jaren 90 wordt borderline erkent als officiële psychische aandoening en is sindsdien ook in de DSM opgenomen. 

Maar wat is borderline precies? Borderline is een persoonlijkheidsstoornis waarbij iemand last heeft van stemmingswisselingen en moeite heeft met het reguleren van emoties. Hierdoor kan iemand erg impulsief, risicovol en onvoorspelbaar gedrag vertonen. Iemand is, en voelt zich vaak ook, erg onstabiel.  De borderline symptomen kunnen dusdanig ernstig zijn, dat deze het dagelijkse leven en functioneren in de weg kunnen staan. De gevolgen van een aandoening zoals borderline hebben niet alleen effect op het leven van de patiënt, maar ook op dat van zijn of haar omgeving.

Ongeveer 0,6 procent van de Nederlandse bevolking heeft een borderline persoonlijkheidsstoornis. Deze psychische aandoening komt over het algemeen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Daarnaast is bekend dat een borderline persoonlijkheidsstoornis zich voornamelijk ontwikkelt bij jongeren of laagopgeleiden. 

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis, waarmee wordt bedoeld dat iemand bepaalde persoonlijkheidstrekjes heeft die het dagelijkse leven en functioneren kunnen belemmeren. Een persoonlijkheid wordt gevormd door een drietal factoren, namelijk biologische factoren, sociale factoren en psychologische factoren. De interactie tussen deze factoren vormd uiteindelijk de persoonlijkheid. De oorzaak van borderline kan dus ook gevonden worden binnen deze drie factoren. Vaak speelt een combinatie van factoren een rol bij het ontwikkelen van een borderline persoonlijkheidsstoornis.

Allereerst zijn biologische factoren, zoals erfelijkheid, van invloed. Wanneer borderline in de familie voorkomt, dan is de kans groter dat een ander familielid ook borderline ontwikkeld in vergelijking met families waar geen borderline voor komt. Wanneer een van de ouders gediagnosticeerd is met borderline, is de kans namelijk ruim vijf keer groter dat het kind ook borderline ontwikkeld. Daarnaast kan de manier waarop de hersenen prikkels verwerken ook van invloed zijn. De manier van prikkelverwerking kan er voor zorgen dat iemand aanleg heeft voor het ontwikkelen van borderline. Hij of zij zal hierdoor op een andere manier denken, gevoelens reguleren of anders reageren op een bepaalde situatie. 

Daarnaast zijn er een aantal psychosociale factoren bekend die het risico op borderline verhogen. Nare of traumatische ervaringen gedurende de jeugd kunnen een risicofactor zijn. Dit omvat verschillende soorten gebeurtenissen. Denk hierbij aan fysieke mishandeling,  emotionele verwaarlozing, seksueel misbruik of andere onveilige ervaringen. Daarbij speelt de opvoeding ook een grote rol. 

de ernst en intensiteit van de borderline symptomen kunnen variëren. Omdat hier erg veel verscheidenheid in heerst, is het lastig om te spreken van één type borderline. Wel zijn er verschillende kenmerken en symptomen bekend waaraan borderline herkent kan worden. 

Borderline herkennen

Het gedrag dat iemand met borderline vertoont, kan voor de omgeving opvallend zijn. De omgeving, maar ook de persoon in kwestie, kan zich afvragen waarom er zo wo* Deze gedragingen zijn vaak impulsief en afwijkend. Borderline herkennen kan op basis van de volgende kenmerken:

  • Iemand met borderline kan moeite hebben met het onderhouden van sociale relaties. Het kan daarom op vallen dat de sociale relaties erg kunnen wisselen. 
  • Beslissingen of gedragingen zijn vaak erg impulsief. 
  • Iemand met borderline heeft een verstoord zelfbeeld. 
  • Iemand met borderline heeft moeite met het reguleren van de emotie (emotionele labiliteit). 

Borderline symptomen

Er zijn verschillende borderline symptomen bekend. De borderline symptomen kunnen per persoon verschillen en ook de intensiteit waarin iemand deze ervaart kan variëren. Borderline is een psychische aandoening die bij elke patiënt op een andere manier tot uiting komt. Symptomen die kunnen wijzen op borderline zijn: 

  • Het vertonen van impulsief gedrag en het nemen van onnodige risico’s. Denk hierbij aan het aangaan van onveilige (seksuele) relatie, roekeloos rijgedrag, het gebruiken van drugs, het uitgeven van grote geldbedragen of gokken. 
  • Moeite hebben met het aangaan en behouden van sociale relaties. Iemand met borderline kan iemand extreem proberen te claimen waarna zij die persoon weer volledig afstoten. Dit kan zich ook uiten in verlatingsangst. 
  • Iemand met borderline is vaak extreem onzeker en heeft weinig tot geen zelfvertrouwen. Hij of zij twijfelt voortdurend aan zichzelf. Iemand heeft daardoor vaak ook een negatief zelfbeeld. 
  • Het lastig kunnen reguleren van gevoelens en emoties. Hierdoor kunnen episodes optreden waarin iemand zich extreem somber, eenzaam of angstig voelt. Deze episodes houden meestal enkele uren tot enkele dagen aan. Daarnaast hebben zij vaak ook moeite met het reguleren van hun woede of agressie. De kleinste aanleiding kan zorgen voor buitenproportionele emoties of woede. 
  • In sommige gevallen kan iemand met borderline ook last hebben van psychoses. 
  • Iemand met borderline kan vaak erg zwart-wit denken. 
  • Ook kan er sprake zijn van zelfverwonding. Iemand kan zichzelf snijden op de armen of benen, of sigaretten uitdrukken op de huid. De achterliggende reden hiervan is om de psychische pijn te verdringen. Daarbij kan iemand ook zelfmoordgedachten hebben.

Borderline kan een grote gevolgen hebben voor iemand zijn dagelijkse leven en het functioneren belemmeren. Borderline kenmerkt zich onder andere door impulsief gedrag. Hierdoor kan iemand erg impulsief en vaak onverwachts een beslissing nemen. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in het plotseling opzeggen van een baan, stoppen met een opleiding of beëindigen of starten van vriendschappen en relaties. Het kan ook voorkomen dat iemand door de borderline symptomen niet meer in staat is om te werken of juist zijn baan verliest. 

Het impulsieve gedrag kan ook leiden tot het uitgeven van extreem veel geld waardoor iemand in de schulden kan raken. Daarnaast komt excessief middelenmisbruik (alcohol en drugs) ook veel voor onder mensen met borderline. 

Daarbij kan iemand door deze psychische aandoening moeite hebben met het onderhouden van sociale relaties. Dit was vaak ook all gedurende zijn of haar jeugd zichtbaar. Relaties van een borderline patiënt worden gekenmerkt door het aantrekken en vervolgens weer afstoten van naasten. Daarbij bevindt een borderline patiënt zich vaker in onveilige en instabiele (seksuele) relaties. 

Borderline kan ook gevolgen hebben voor de lichamelijke gezondheid. Iemand die lijdt aan borderline persoonlijkheidsstoornis heeft een grotere kans op middelenmisbruik. Dit kan schade aan de gezondheid veroorzaken of leiden tot verslaving. Ook kan zelfverwonding een gevolg zijn van borderline. Daarnaast is het bekend dat iemand met borderline vaak veel wisselende seksuele contacten heeft. Ook dit brengt de nodige risico’s voor de gezondheid met zich mee.  

Deze gevolgen van borderline zijn in eerste instantie natuurlijk erg vervelend voor de persoon in kwestie. Zij ervaren in sommige situaties ernstige beperkingen in het dagelijkse leven en functioneren. Naast de persoon die lijdt aan borderline persoonlijkheidsstoornis, lijdt de omgeving hier vaak ook onder. De impact op de sociale omgeving kan erg groot zijn. Het kan voor hen lastig zijn om met de impulsieve gedragingen, stemmingswisselingen en de negatieve gevolgen hiervan om te gaan. 

Wanneer iemand zich afvraagt ‘’heb ik borderline?’’ en zich in de borderline symptomen en kenmerken herkent, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Aangezien de klachten en intensiteit hiervan per persoon erg kunnen verschillen, is het behandelen van borderline een complex proces. Voorheen heeft men lange tijd gedacht dat borderline niet te behandelen was. Tegenwoordig denkt men hier anders over. Uit onderzoek is gebleken dat adequate behandeling van de borderline symptomen kan leiden tot vermindering van de klachten. Hierbij is het wel van belang dat iemand open staat voor behandeling. Het behandelen van borderline kan vaak een langdurige proces zijn waarbij geduld vereist is. 

Er bestaan verschillende behandelmogelijkheden wanneer er sprake is van een borderline persoonlijkheidsstoornis. Samen met een arts zullen de klachten, problematiek en gevolgen hiervan in het dagelijkse leven, in kaart worden gebracht. Vervolgens zal er gekeken worden naar een passende behandeling. De voornaamste behandelingen bestaan uit een vorm van psychotherapie, een medicamenteuze behandeling of een combinatie hiervan. 

Psychotherapie

Een borderline behandeling kan bijvoorbeeld psychotherapie zijn. Psychotherapie is een effectieve behandelmethode gebleken waarbij iemand met borderline leert om te gaan met bepaalde gevoelens en emoties. Hierbij leert iemand zichzelf en de omgeving te begrijpen en zijn of haar gedachten en gedragingen hierop aan te passen. Er bestaan veel verschillende vormen van gedragstherapie die een uitkomst kunnen bieden in geval van een borderline persoonlijkheidsstoornis. De voornaamste zijn: 

  • Cognitieve gedragstherapie: Iemand leert zijn gedachten en gedragingen begrijpen. Vervolgens zal de patiënt leren deze gedachten en gedragingen aan te passen zodat zij beter met problematische situaties om kunnen gaan.  
  • Dialectische gedragstherapie: Nieuwe vaardigheden worden aangeleerd zodat zij minder snel vastlopen in het dagelijkse leven als gevolg van hun borderline symptomen. 
  • Systeemtherapie: Bij deze vorm van psychotherapie worden de naasten ook betrokken. De therapie focust zich op het verbeteren van de interactie tussen de patiënt en de omgeving. 

Medicatie

Er bestaat geen specifiek medicijn om borderline te genezen. Wel kan een medicamenteuze behandeling worden gestart om bepaalde borderline symptomen te verminderen. Medicatie zoals antidepressiva kan worden voorgeschreven om borderline symptomen als somberheid, impulsiviteit of driftigheid tegen te gaan. Ook kan een arts in sommige gevallen antipsychotica voorschrijven. Als laatste kunnen slaap- of kalmeringsmiddelen bepaalde klachten verminderen. Door gebruik van deze medicatie kan iemand minder last hebben van onrust of angstklachten. 

Het gebruik van medicatie kan helaas ook gepaard gaan met verschillende bijwerkingen. Daarbij kan iemand afhankelijk worden van dergelijke medicatie, met name van slaap- of kalmeringsmiddelen. Het is daarom van groot belang dat de dosering, en het eventueel opschalen of afschalen hiervan, wordt bepaald door een arts. Adequate begeleiding omtrent een medicamenteuze behandeling kan toename van klachten of andere problematiek voorkomen. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness