6 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie. Deze therapie is pas eind jaren 50 van de 20e eeuw ontwikkeld en werd destijds nog niet veelvuldig toegepast. Er werd zelfs op deze vorm van therapie neergekeken. Destijds lag de focus nog erg op gedragstherapie. Naarmate de tijd vorderde werd steeds vaker de cognitie meegenomen tijdens de gedragstherapie. Uiteindelijk was dit dusdanig geïntegreerd dat er gesproken werd van cognitieve gedragstherapie.  Tegenwoordig is dit de meest onderzochte en toegepaste vorm van therapie bij het behandelen van psychische problematiek. 

Wat is cognitieve gedragstherapie? Het doel van deze vorm van therapie is het verhelpen van verschillende psychische problemen door gedrag en/of gedachten aan te passen. Cognitieve gedragstherapie wordt ook wel gezien als een denk en doe therapie. Het is daarom ook een combinatie van gedragstherapie en cognitieve therapie. 

Gedragstherapie: Bij gedragstherapie ligt de focus op het aanpassen van bepaalde gedragspatronen. Deze gedragspatronen moeten doorbroken worden omdat is gebleken dat deze een negatieve invloed hebben op de psychische klachten. Het oude gedrag wordt in kaart gebracht en er wordt gekeken naar welk gedrag wenselijk zou zijn. Vervolgens worden er oefeningen bedacht op dit nieuwe gedrag aan te leren en toe te passen. Dit gebeurd onder begeleiding van een cognitief gedragstherapeut.

Cognitieve Therapie: Bij cognitieve therapie ligt de nadruk juist op het omzetten van bepaalde denkpatronen en gedachten die psychische problemen in stand houden. Het gaat hierbij vaak om negatieve gedachten die niet helemaal overeenkomen met de realiteit. De kunst is om deze gedachten en denkpatronen aan te passen naar positieve en realistische gedachten. Cognitieve therapie maakt gebruik van bepaalde cognitieve oefeningen. Dit gebeurd allemaal onder begeleiding van een cognitief gedragstherapeut 

Cognitieve gedragstherapie is dus oplossingsgericht en beïnvloed gevoelens en gedragingen. Door op een andere manier naar de gedachten en gedragingen te kijken, kunnen de psychische klachten verminderen. Uit onderzoek is dan ook gebleken dat dit een zeer effectieve behandelmethode is. Doordat deze therapie gefocust is op het vinden van een oplossing, is de duur van deze behandeling vaak korter dan overige klinische behandelingen. Regelmatig wordt deze therapie in combinatie met een medicamenteuze behandeling toegepast. Wel is gebleken dat een behandeling met cognitieve gedragstherapie op langer termijn effectiever is dan met enkel medicatie. 

Een CGT behandeling wordt bij verschillende psychische klachten geadviseerd. Daarbij is een CGT behandeling effectief gebleken onder alle leeftijdscategorieen en kan dus zowel bij kinderen als volwassenen worden toegepast.  Vaak wordt deze vorm van therapie ingezet om angstklachten te verhelpen. Ook andere psychische aandoeningen kunnen baat hebben bij een CGT behandeling. 

In de volgende gevallen kan een CGT behandeling een effectieve behandelmethode zijn: 

  • Angst- of paniekstoornissen. 
  • Somberheid, neerslachtigheid of bij een milde vorm van depressie. 
  • Dwang- of eetstoornissen.
  • Gedragsproblematiek bij kinderen of jongeren. Denk hierbij aan excessive opstandigheid of agressiviteit. 
  • In geval van verslavingsproblematiek.

Cognitieve gedragstherapie wordt uitgevoerd door een cognitief gedragstherapeut. Voordat men aan een behandeling begint, vragen veel patiënten vragen zich het volgende af; wat is cognitieve gedragstherapie en hoe gaat het in zijn werking? Tijdens cognitieve gedragstherapie maakt men gebruik van verschillende schema’s om de gedachten en gedragspatronen inzichtelijk te maken. Deze schema’s zijn gebaseerd op cognitieve modellen die het verband tussen gedachten en gedragingen weergeven. Bekende schema’s/modellen die tijdens cognitieve gedragstherapie worden gebruikt, zijn het ABC-model en het 5G schema. 

ABC-model:

Het ABC-model geeft de volgorde aan waarin gedachten en gedragingen ontstaan. Dit model biedt de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de oorzaken en situaties waarin klachten ontstaan, maar ook welke gevoelens of gedragingen daaruit voortkomen. De letters van het ABC-model staan ieder voor een begrip:
A = Gebeurtenis 

B = Gedachten 

C = Gedraging of gevoelens

Denk bijvoorbeeld aan het moment wanneer u iemand tegenkomt op straat. U groet de persoon maar er komt geen reactie. Dit wordt gezien als de gebeurtenis (A). Vervolgens spoken er allerlei gedachten door uw hoofd (B). Op zoek naar een verklaring voor deze gebeurtenis. U kunt bijvoorbeeld gaan denken dat degene u niet aardig vind, of misschien heeft u het idee dat u iets verkeerds heeft gedaan of gezegd. Door deze negatieve denkwijze zal u de desbetreffende persoon de volgende keer niet meer groeten (C). U heeft uw gedrag veranderd. 

5-G Schema:

Tijdens de CGT behandeling wordt in de meeste gevallen gebruik van maakt van het
5-G schema. Het G-schema bevat 5 ‘g’s die een leidraad bieden gedurende de therapie. Het doorlopen van dit schema kan inzicht geven in de gedachten en het gedrag. Tijdens de CGT behandeling zal de cognitief gedragstherapeut deze met de patiënt bespreken. 

De 5-’g’s zijn: 

  • Gebeurtenis: In welke situatie kreeg u klachten? Wat was de locatie? Wie waren er aanwezig? 
  • Gedachten: Wat dacht u op dat moment? Wat gebeurde er in uw hoofd? Wat vond u van de situatie?
  • Gevoelens: Wat waren uw gevoelens op dat moment? 
  • Gedrag: Hoe was uw gedrag op dat moment? Wat deed u wel of wat deed u juist niet? 
  • Gevolg: Wat was het gevolg van uw gedragingen? 

Vaak wordt er gevraagd om dergelijke schema’s in te vullen op basis van uw huidige denk- en gedragspatronen. Vervolgens wordt u gevraagd om het schema in te vullen over hoe u in die situatie ook had kunnen denken of reageren. Op deze manier kunnen nieuwe denkpatronen of gedragingen worden aangeleerd. 

Daarnaast maakt de cognitieve gedragstherapeut gedurende de therapiesessies ook gebruik van verschillende vragenlijsten of oefenvormen om de klachten in kaart te brengen en te behandelen. 

Iedereen zal een behandeling op een andere manier ervaren. Zo zijn er ook verschillende cognitieve gedragstherapie ervaringen van patiënten waarbij voordelen en nadelen aan het licht zijn gekomen. Het is altijd van belang om deze cognitieve gedragstherapie ervaringen te delen en te bespreken met uw cognitief gedragstherapeut. 

Voordelen van CGT behandeling: 

  • Allereerst is cognitieve gedragstherapie bewezen effectief. Deze vorm van therapie  is uitvoerig onderzocht. Hieruit is gebleken dat het een zeer effectieve behandelmethode is. 
  • Een CGT behandeling richt zich op oplossingen.  Tijdens een CGT behandeling moet de patiënt zelf ook hard aan het werk. Het voordeel is dat de therapie binnen een kortere periode kan worden afgerond. Deze periode is vaak wel erg intensief. 
  • Een CGT behandeling biedt iemand handvatten die ook na het afronden van de therapiesessies in het dagelijkse leven kunnen worden toegepast. 

Nadelen van CGT behandeling: 

  • Tijdens de behandeling  zal de cognitief gedragstherapeut gebruik maken van schema’s op inzicht te krijgen in gedragingen of gedachten van de patiënt. Dit zorgt voor structuur in de denk- en gedragspatronen. Hierdoor wordt gemakkelijker zichtbaar waar er aanpassingen plaats moeten vinden. Wanneer iemand kampt met extreme complexe psychische problematiek, zullen deze schema’s wellicht niet werkbaar zijn. Deze schema’s zijn dan ook lastig om aan te passen. De therapie kan hierdoor erg lang en zwaar zijn. Om deze reden wordt een CGT behandeling niet toegepast bij complexere psychische klachten. 
  • Een ander nadeel kan zijn dat een CGT behandeling veel tijd in beslag zal nemen. Naast de therapiesessies onder leiding van een cognitieve gedragstherapeut wordt er ook veel van de patiënt zelf gevraagd. Om de therapie te laten slagen is het noodzakelijk dat de patiënt zelf ook aan de slag gaat met verschillende huiswerkopdrachten. Hierdoor kan deze vorm van therapie best tijdrovend zijn. 
  • Als laatste geeft men aan de  cognitieve gedragstherapie ervaringen confronterend te vinden. Samen met de cognitieve gedragstherapeut worden gedachten en gedragingen aan het licht gebracht. Dit zijn vaak negatieve of pijnlijke emoties of ervaringen. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness