7 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Narcisme, ook wel bekend als een narcistische persoonlijkheidsstoornis, staat voor ‘ziekelijke eigenliefde’. Eigenliefde is in een bepaalde mate gezond en goed. Bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis is dit echter buitensporig aanwezig en vind iemand zichzelf zeer belangrijk. Iemand met narcistisch gedrag of narcistische trekjes wilt voortdurend bewonderd worden. Een narcist is vaak erg gericht op zichzelf en kan voor anderen vaak egoïstisch of egocentrisch overkomen. Ook ontbreekt het vaak aan inlevingsvermogen en empathie. 

Narcisme is een tweeledige persoonlijkheidsstoornis. Allereerst uit iemand dus een extreme mate van eigenliefde en wil zoveel mogelijk bewonderd worden. Iemand wil de indruk wekken dat hij of zij een probleemloos leven leidt en grootse plannen voor de toekomst heeft. Aan de andere kant is iemand van binnen vaak juist extreem onzeker en heeft een groot minderwaardigheidscomplex. Dit staat dus in contrast met hoe iemand zich uit.

Ongeveer 0,1 tot 6% van de Nederlandse bevolking heeft last van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het overgrote deel hiervan is man, namelijk ruim driekwart. De symptomen kunnen tussen mannen en vrouwen met narcisme verschillen. 

Het is tot op heden nog onbekend hoe een narcistische persoonlijkheidsstoornis precies ontstaat. Een bepaald gevoel van eigenliefde is over het algemeen goed en gezond. Bij een narcist is dit echter in extreme mate aanwezig. Iemand vindt zichzelf extreem belangrijk en bijzonder. Echter is er geen aanwijsbare oorzaak van het ontwikkelen van een dergelijke stoornis. Vermoedelijk spelen verschillende factoren hierin een rol. 

Allereerst is gebleken dat opvoeding een rol kan spelen bij het ontwikkelen van narcisme. Een kind kan bijvoorbeeld door zijn of haar ouders voortdurend de hemel in geprezen worden, nooit wat fout doen en continu horen hoe geweldig hij of zij is. Het kind wordt hierbij ook nooit verantwoordelijk gehouden voor zijn of haar daden. Dit kan een verstoord zelfbeeld veroorzaken waardoor iemand op latere leeftijd narcisme kan ontwikkelen. 

Daarnaast kunnen ook trauma’s uit het verleden een uitlokkende factor zijn voor het ontwikkelen van narcistisch gedrag of narcistische trekjes. Dit kan het geval zijn wanneer iemand misbruikt of verwaarloosd is. Dit kan ervoor zorgen dat een kind zich erg op zichzelf gaat richten. Eventueel kan dit zich op latere leeftijd uiten in narcistisch gedrag of narcistische trekjes. 

Hoe herken je een narcist? Het herkennen van narcisme kan vaak lastig zijn. Wel zijn er een aantal kenmerken van een narcist bekend waaraan deze persoonlijkheidsstoornis herkent kan worden. 

Hoe herken je een narcist? 

  • Een narcist wil constant bewonderd worden en zoekt naar bevestiging. Iemand geniet erg van deze bewondering.
  • Een narcist kan weinig tot geen empathie tonen. Er heerst een gebrek aan inlevingsvermogen. 
  • Een narcist heeft een gebrek aan berouw en schuldgevoelens. 
  • Een narcist heeft een constante drang naar aandacht. 
  • Een narcist wil continu macht hebben. 
  • Een narcist kan extreem jaloers gedrag vertonen. 
  • Een narcist woedeaanvallen hebben of agressief gedrag vertonen. 
  • Een narcist is egoïstisch en egocentrisch. 
  • Een narcist kan erg charmant over komen. Dit is vaak gespeeld.
  • Een narcist kan manipulatief zijn.

Het is niet het geval dat al deze narcist kenmerken bij iemand tot uiting komen. De symptomen of kenmerken die iemand ervaart, kunnen per persoon verschillend zijn. Ook de intensiteit waarin deze zich voordoen kan variëren. Vaak vertoond een narcist wel een combinatie van meerdere bovengenoemde kenmerken. 

Deze kenmerken komen allemaal voort uit achterliggende psychische problematiek. Eigenlijk is een narcist een heel kwetsbaar en onzeker persoon met een groot minderwaardigheidscomplex. Zij vinden het hierdoor vaak moeilijk om kritiek te ontvangen of om afgewezen te worden. Zij vatten dit op als een directe persoonlijke aanval. Hoewel zij op die momenten gevoelens van onzekerheid, schaamte en onmacht ervaren, wordt dit geuit als woede. 

Ondanks dat van binnen onzekerheid, schaamte en een groot minderwaardigheidscomplex heerst, kan een narcist zich ook erg speciaal en uniek voelen. Zij hebben het gevoel boven de anderen te staan en hierdoor bepaalde dingen niet hoeven te doen. 

Daarnaast is iemand met narcistische trekjes vaak erg op zichzelf gericht. Zij zijn voortdurend bezig met hun eigen onderzekerheid en minderwaardigheidscomplex en het verbergen hiervan. Dit kost veel tijd en energie waardoor zij vrijwel geen aandacht hebben voor de gevoelens en emoties van mensen om hen heen.  

Wat is een narcistische man? En wat is een narcistische vrouw? Het is bekend dat narcisme over het algemeen veel vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen. Toch kunnen zowel mannen als vrouwen narcist zijn, narcistisch gedrag of narcistische trekjes vertonen. Hoewel de kenmerken van narcisme ook veel overeenkomsten hebben, bestaan er ook een aantal verschillen in hoe dit gedrag tot uiting komt. 

Wat is een narcistische man? 

Een narcistische man stelt zich vaak dominant op en is vaak opzoek naar macht en bewondering. Vanuit deze positie dwingen zij vaak bepaalde privilege af. Een narcistische man verlangt en pronkt graag met geld, succes, status en macht. Daarbij verlangd hij naar aandacht en bewondering, ook binnen zijn relatie. Wanneer dit niet voldoende beantwoord wordt, is een man sneller geneigd om vreemd te gaan of in sommige gevallen zelfs meerdere affaires tegelijk te hebben. 

Wat is een narcistische vrouw?

Waar narcistische mannen zich vaak erg dominant opstellen en opzoek zijn naar macht en bewondering, zijn vrouwen juist sneller geneigd om de schijn te wekken dat extreem zorgzaam, lief en vriendelijk zijn. Narcistische vrouwen zijn vaak wat manipulatiever. Vanuit deze vertrouwensband dwingen vrouwen vaak bepaalde privileges af. Vrouwen met narcisme hebben vaak het idee dat alleen zij perfect zijn. Een vrouw zal over het algemeen minder snel herkent worden als narcist. Hun narcistisch gedrag en narcistische trekjes uiten zich namelijk vaak op een subtielere manier.  

Iemand die narcistisch gedrag of narcistische trekjes vertoont, kan hierdoor problemen ervaren in zijn of haar dagelijkse leven. Het egocentrische en manipulerende gedrag kan bijvoorbeeld een negatieve invloed hebben op het werkleven en werkrelaties. Een narcist kan bepaalde zaken namelijk groots aankondigen en vervolgens de afspraken niet nakomen. Daarbij kan een narcist slecht tegen kritiek en raakt hierdoor snel beledigd. 

Het hebben van een narcistische partner is ook niet gemakkelijk. Een narcist kan het gezinsleven erg beïnvloeden. Het hebben van een narcistische partner of ouder kan ervoor zorgen dat partners of kinderen zich vaak niet gehoord of gesteund voelen. Dit gevoel wordt veroorzaakt door het egocentrische gedrag en gebrek aan empathie van iemand die lijdt aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Ook kunnen kinderen door het dominante gedrag van een ouder minder de kans krijgen om eigen ideeën onder de aandacht te brengen.  Daarnaast kan er in sommige gevallen ook sprake zijn van agressie binnen een gezinssituaties. 

Narcistisch gedrag en narcistische trekjes komen in eerste instantie voort uit een groot minderwaardigheidscomplex en extreme onzekerheid. Pas op het moment dat het sociale leven of werkleven van een narcist onder druk komt te staan, zal iemand mogelijk inzien dat zijn of haar gedragingen problematisch zijn. Door de achterliggende psychische problematiek is de kans groot dat iemand depressie klachten, angstklachten of extreme somberheid zal ervaren als gevolg van het narcistisch gedrag.  

Een narcist of iemand met narcistische trekjes vind het vaak lastig om hulp te vragen of de erkennen dat hij of zij een persoonlijkheidsstoornis heeft. Het vragen om hulp kan voor hen dus een grote stap zijn. Zij willen namelijk geen ‘gezichtsverlies’ lijden. Allereerst ligt de last daardoor bij de omgeving. Zij moeten namelijk omgaan met de gevolgen van het narcistisch gedrag. Het hebben van een narcistische partner is daarom ook niet gemakkelijk. Een narcist ziet de problematiek van zijn gedrag vaak pas in op het moment dat zijn sociale leven of werkleven op klappen staat. Pas dan is de persoon in kwestie geneigd om hulp te gaan zoeken. Toch zal hij of zij dit zien als een teken van zwakte. Ook ziet hij of zij de psychische problematiek vaak maar voor een deel in. Deze factoren kunnen behandeling mogelijk in de weg staan. 

Wanneer iemand kenmerken van een narcist vertoond, is het raadzaam om contact op te nemen met uw huisarts. Deze narcist kenmerken kunnen iemand namelijk mogelijk in de weg zijn in zijn of haar dagelijkse leven. 

Het behandelen van narcistisch gedrag of narcistische trekjes kan op verschillende manieren. Samen met de therapeut zal bekeken worden welke behandelmethode het beste bij de persoon en zijn of haar problematiek past. Vaak wordt er gekozen voor een vorm van psychotherapie. Psychotherapie is bewezen effectief in het verminderen van narcistisch gedrag of narcistische trekjes. Gedurende deze vorm van therapie zal iemand meer inzicht krijgen in zijn of haar narcistische persoonlijkheidsstoornis en leert hiermee om te gaan. Aangezien de achterliggende patronen en problematiek erg complex kunnen zijn, kan een behandeling wegens narcistisch gedrag of narcistische trekjes veel tijd in beslag nemen. Geduld is voor een succesvolle behandeling dus vereist. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness