9 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Leugens komen altijd uit wordt on van kleins af aan verteld. Maar hoe komt het dan dat er zoiets als pathologisch liegen bestaat? Pathologisch liegen, ook bekend als pseudologia fantastica, is een complex fenomeen dat mensen in verschillende aspecten van hun leven kan beïnvloeden. Het kan leiden tot moeilijkheden in relaties, werk, en persoonlijke ontwikkeling. In deze blog gaan we dieper in op wat een pathologische leugenaar precies is, de symptomen ervan, mogelijke oorzaken, bijbehorende aandoeningen, en of een pathologische leugenaar te genezen is.

Pathologisch liegen gaat verder dan de normale leugens die we allemaal wel eens vertellen om onszelf te beschermen of om een ongemakkelijke situatie te vermijden. Het is een dwangmatig gedrag dat vaak voortkomt uit diepgewortelde psychologische problemen. Mensen die lijden aan pathologisch liegen voelen vaak de drang om te liegen, zelfs als er geen duidelijke reden voor is. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van leugens en manipulatie, die uiteindelijk hun leven en relaties kan verwoesten.

Een pathologische leugenaar is iemand die regelmatig en op een ziekelijke manier liegt, zonder duidelijke reden. In tegenstelling tot gewone leugenaars, die liegen om een specifiek doel te bereiken of om zichzelf te beschermen, liegt een pathologische leugenaar vaak zonder voordeel of om onverklaarbare redenen. Het kan zelfs zo zijn dat ze hun eigen leugens gaan geloven. Dit maakt het bijzonder moeilijk om ze te confronteren of te helpen, omdat ze vaak weerstand bieden tegen de waarheid en vasthouden aan hun verzonnen realiteit.

Pathologisch liegen kan vele vormen aannemen, variërend van kleine leugentjes om bestwil tot grootschalige verzinsels die het hele leven van een persoon doordringen. Sommige pathologische leugenaars liegen over hun prestaties, relaties of financiële situatie, terwijl anderen fictieve verhalen verzinnen om aandacht te krijgen of sympathie op te wekken. Wat de vorm van de leugens ook is, het gemeenschappelijke kenmerk is dat ze vaak geen duidelijk motief hebben en dat ze worden verteld met een opvallend gemak en overtuigingskracht.

Het identificeren van een pathologische leugenaar vereist vaak een scherp oog voor subtiele signalen, aangezien ze vaak heel overtuigend kunnen zijn in hun leugens. Enkele van de meest voorkomende symptomen zijn:

Onbetrouwbaarheid

Onbetrouwbaarheid is een prominente eigenschap van pathologische leugenaars. Ze komen hun beloftes niet na en kunnen niet op hun woord worden vertrouwd. Dit gebrek aan betrouwbaarheid kan leiden tot problemen in relaties en het verlies van vertrouwen van anderen.

Inconsistente verhalen

Een ander veelvoorkomend symptoom is het vertellen van vaak veranderende verhalen. Pathologische leugenaars kunnen inconsistente verhalen vertellen die niet overeenkomen met de feiten. Deze verhalen kunnen zich snel aanpassen aan de situatie of de persoon met wie ze spreken, wat wijst op een dieper patroon van misleidend gedrag.

Geen berouw

Een opvallend kenmerk van pathologische leugenaars is het gebrek aan spijt of schuldgevoelens over hun leugens. Zelfs als ze betrapt worden, tonen ze geen berouw voor hun daden en blijven ze vaak vasthouden aan hun verzonnen verhalen. Dit gebrek aan emotionele respons op hun leugens kan wijzen op een onderliggende psychologische disfunctie.

Manipulatief gedrag

Manipulatief gedrag is een ander symptoom dat vaak gepaard gaat met pathologisch liegen. Ze gebruiken leugens vaak als een instrument om anderen te manipuleren of te controleren, waardoor ze hun eigen agenda kunnen bevorderen of anderen kunnen beïnvloeden om hun wil te doen.

Verschillende identiteiten

Tot slot kunnen pathologische leugenaars verschillende identiteiten aannemen in verschillende sociale situaties. Ze passen zich gemakkelijk aan en kunnen zichzelf anders voordoen afhankelijk van de omgeving, wat kan bijdragen aan het creëren van een complex web van leugens en misleiding.

Het herkennen van deze symptomen kan een belangrijke eerste stap zijn in het omgaan met pathologisch liegen en het bieden van de juiste ondersteuning en interventies voor de betrokken persoon.

Pathologisch liegen bij kinderen, ook wel bekend als pseudologia fantastica, is een zorgwekkend gedragspatroon dat een diepgaande impact kan hebben op de ontwikkeling en het functioneren van het kind. Hoewel het minder vaak voorkomt dan bij volwassenen, kunnen kinderen ook vatbaar zijn voor pathologisch liegen om verschillende redenen.

Vaak is pathologisch liegen bij kinderen een teken van onderliggende problemen, zoals emotionele trauma’s, angststoornissen of problemen in de ontwikkeling. Kinderen kunnen liegen als een manier om zichzelf te beschermen tegen pijnlijke emoties of om aandacht te krijgen van volwassenen. Ze kunnen ook liegen als reactie op stressvolle situaties thuis, op school of in hun sociale omgeving.

Sommige kinderen vertonen pathologisch lieggedrag als gevolg van een gebrek aan toezicht of grenzen van volwassenen. Wanneer ze merken dat ze wegkomen met leugens zonder consequenties, kunnen ze dit gedrag voortzetten en zelfs versterken.

Voor ouders en verzorgers kan het herkennen van pathologisch liegen bij kinderen een uitdaging zijn, omdat kinderen vaak nog niet de vaardigheden hebben om hun emoties en gedrag adequaat te uiten. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan inconsistente verhalen, gebrek aan spijt of schuldgevoelens, en manipulatief gedrag bij kinderen, omdat dit mogelijke tekenen kunnen zijn van pathologisch liegen.

Het is essentieel om professionele hulp te zoeken als u vermoedt dat uw kind pathologisch lieggedrag vertoont. Een kinderpsycholoog of therapeut kan helpen bij het identificeren van de onderliggende oorzaken van het lieggedrag en kan interventies bieden om het kind te ondersteunen bij het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen en sociale vaardigheden. Met de juiste ondersteuning en begeleiding kunnen kinderen leren om op een eerlijke en respectvolle manier met anderen om te gaan, wat essentieel is voor hun emotionele welzijn en sociale ontwikkeling.

De oorzaken van pathologisch liegen zijn multifactorieel en omvatten zowel genetische als omgevingsinvloeden. Genetische studies hebben aangetoond dat bepaalde genetische varianten verband kunnen houden met een verhoogd risico op impulsief gedrag en antisociale persoonlijkheidskenmerken, die op hun beurt kunnen bijdragen aan pathologisch liegen. Deze genetische predispositie kan het individu kwetsbaarder maken voor het ontwikkelen van problematisch gedrag.

Naast genetische factoren spelen omgevingsinvloeden een significante rol bij de ontwikkeling van pathologisch liegen. Traumatische ervaringen tijdens de kindertijd, zoals verwaarlozing, misbruik of instabiele gezinsomstandigheden, kunnen het ontstaan van pathologisch liegen bevorderen. In een poging om te overleven of een gevoel van controle te behouden in een onveilige omgeving, kan een individu toevlucht zoeken tot leugens als een overlevingsmechanisme. Deze ervaringen kunnen diepgewortelde emotionele littekens achterlaten en het vermogen om waarheid van fictie te onderscheiden aantasten, wat bijdraagt aan het patroon van pathologisch liegen.

Bovendien kunnen sociale en culturele invloeden het gedrag beïnvloeden. Normen en waarden binnen bepaalde gemeenschappen met betrekking tot eerlijkheid en integriteit kunnen de acceptatie van lieg gedrag vergroten of juist ontmoedigen. Bijvoorbeeld, in culturen waar sociale status sterk verbonden is met materiële welvaart, kan de druk om te slagen leiden tot een verhoogde kans op lieg gedrag om een bepaalde levensstijl te handhaven.

In het complexe samenspel van genetische aanleg, traumatische ervaringen en sociale invloeden ontstaat pathologisch liegen als een copingmechanisme voor emotionele pijn, een manier om zichzelf te beschermen of om te voldoen aan externe verwachtingen. Een holistische benadering van behandeling moet deze diverse oorzaken adresseren om effectieve interventies te bieden en het individu te helpen bij het herstel en het ontwikkelen van gezonde copingstrategieën.

Dus, is pathologisch liegen erfelijk?

Hoewel er aanwijzingen zijn dat genetische factoren een rol kunnen spelen bij de neiging tot liegen, is pathologisch liegen niet rechtstreeks erfelijk. Het kan echter voorkomen in families waar leden vergelijkbare gedragsproblemen vertonen. Omgevingsfactoren, zoals traumatische ervaringen in de kindertijd of een disfunctioneel gezinsleven, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van pathologisch liegen.

Pathologisch liegen wordt vaak geassocieerd met verschillende psychiatrische aandoeningen, waarbij het fungeert als een symptoom of een copingmechanisme voor onderliggende psychologische problemen.

Borderline persoonlijkheidsstoornis 

Een van de aandoeningen waarbij pathologisch liegen vaak voorkomt, is borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Mensen met BPS kunnen moeite hebben met het onderscheiden van realiteit en fantasie, wat kan leiden tot pathologisch liegen als een manier om zichzelf te beschermen of om aandacht te krijgen. Ze kunnen liegen om hun gevoel van eigenwaarde te versterken of om zichzelf te beschermen tegen de pijn van emotionele instabiliteit.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is een andere aandoening waarbij pathologisch liegen veel voorkomt. Narcisten kunnen liegen om hun grootheidswaanzin te ondersteunen en om anderen te manipuleren. Ze gebruiken leugens vaak om een beeld van perfectie of superioriteit te behouden en om hun behoefte aan bewondering te vervullen.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APS) gaat vaak gepaard met manipulatief en antisociaal gedrag, inclusief pathologisch liegen. Mensen met APS kunnen leugens gebruiken om persoonlijk gewin te behalen, zoals het manipuleren van anderen voor financieel of sociaal voordeel. Hun gebrek aan empathie en schuldgevoelens kan hen aanmoedigen om leugens te vertellen zonder spijt of berouw.

Het is belangrijk op te merken dat pathologisch liegen niet specifiek is voor deze stoornissen en ook kan voorkomen bij mensen zonder gediagnosticeerde psychische aandoeningen. Het is echter vaak een indicator van diepere emotionele of psychologische problemen die professionele interventie vereisen. Een nauwkeurige diagnose en een passende behandeling, zoals therapie en medicatie, kunnen helpen bij het aanpakken van zowel het lieg gedrag als de onderliggende problemen om een betere kwaliteit van leven te bevorderen.

Hoewel pathologisch liegen een complex gedragspatroon is, zijn er verschillende behandelingsopties beschikbaar die kunnen helpen bij het beheren van dit gedrag en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Een veelvoorkomende benadering is psychotherapie, waarbij de persoon leert om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen en te werken aan het identificeren en aanpakken van de onderliggende oorzaken van hun lieggedrag.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan bijvoorbeeld nuttig zijn bij het aanleren van vaardigheden om impulsief gedrag te beheersen en het ontwikkelen van meer realistische denkpatronen. Daarnaast kan medicatie worden overwogen in sommige gevallen, vooral als pathologisch liegen gepaard gaat met andere psychische stoornissen zoals angst of depressie.

Het is belangrijk om een ​​behandelplan op maat te maken dat is afgestemd op de specifieke behoeften en omstandigheden van de persoon, waarbij rekening wordt gehouden met factoren zoals de ernst van het lieggedrag, eventuele comorbide aandoeningen en persoonlijke doelen voor herstel.

Pathologisch liegen bij borderline

Bij borderline persoonlijkheidsstoornis is het behandelen van pathologisch liegen vaak een integraal onderdeel van het algehele behandelplan. Therapieën zoals dialectische gedragstherapie (DGT) kunnen helpen bij het aanpakken van impulsiviteit, emotionele instabiliteit en het ontwikkelen van gezondere copingmechanismen.

Bij Balance bieden we hoogwaardige, discrete en privébehandelingen voor een scala aan psychische aandoeningen, waaronder pathologisch liegen. Onze ervaren professionals werken samen met cliënten om individuele behandelplannen op te stellen die zijn afgestemd op hun specifieke behoeften en doelen. We geloven in een holistische benadering van genezing, waarbij zowel de fysieke als de emotionele aspecten van een persoon in overweging worden genomen.

Pathologisch liegen is een complex gedragspatroon dat verschillende oorzaken kan hebben en geassocieerd kan worden met verschillende psychiatrische aandoeningen. Het is belangrijk om dit gedrag serieus te nemen en professionele hulp te zoeken indien nodig. Bij Balance staan we klaar om te helpen. Neem vandaag nog contact met ons op om meer te weten te komen over onze behandelingsopties en hoe we u kunnen ondersteunen op uw reis naar herstel. U staat er niet alleen voor; wij zijn er om u te begeleiden naar een leven van gezondheid en welzijn.

Pathologisch liegen: Wanneer het niet langer een leugentje om best wil is | (psycholoog.nl)

Pathologische Leugenaar (Ofwel Mythomanie / Pseudologia Fantastica) – #1 Kennisbank (hetnlpcollege.nl)

What Is Pathological Lying, and Can It Be Treated? (webmd.com)

Pathological Liar: How to Cope with Someone’s Compulsive Lies (healthline.com)