8 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Ongeveer 3 op de 100 mensen heeft wel eens een psychose. Deze komen meestal voor bij mensen van een leeftijd van 20 tot 40 jaar. Psychoses kunnen erg vervelend en beangstigend zijn. Ze kunnen acuut optreden en zorgen ervoor dat je de wereld om je heen anders ziet dan dat anderen dat doen. Ook merk je veel meer aspecten in jouw omgeving op. Je wordt misschien achterdochtig of vindt het lastig om mensen om jou heen te vertrouwen.

Heeft u wel eens een psychose gehad, of heeft iemand in uw omgeving last van psychoses, dan is vaak behandeling nodig. Er zijn verschillende discrete behandelingen beschikbaar die iemand uit een psychose kunnen helpen.

Een psychose kan verschillende oorzaken hebben. Deze zijn echter in de meeste gevallen af te leiden uit een mate van erfelijkheid. Heeft u een familielid dat eerder een psychose heeft gehad? Dan kan het zijn dat ook u hier meer gevoelig voor bent. Het is zeer complex om een oordeel te vellen over de mate van erfelijkheid, aangezien hierbij veel verschillende factoren betrokken zijn. Zo zijn er meer dan 100 genen die de erfelijke aanleg van psychotische stoornissen bepalen.

Ook kunnen externe factoren bijdragen aan een verhoogde kans op een psychose. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het gebruik van middelen, en het meemaken van trauma’s. Wanneer iemand veel drugs gebruikt zoals sterke wiet, of een trauma ondergaat zoals het overlijden van een naaste of pesten op een jonge leeftijd, kan dit bijdragen aan het krijgen van een psychotische stoornis.

Uit onderzoek is gebleken dat patiënten die lijden aan een psychotische stoornis een verhoogde dosis dopamine in hun lichaam hebben. Dopamine is een stof welke door de hersenen wordt afgegeven en die opmerkelijke dingen aangeeft en signaleert. Bij mensen die last hebben van een psychose worden meer dingen in de omgeving opgemerkt en gemarkeerd dan bij mensen zonder psychose.

Het is mogelijk een psychose op te merken voordat deze daadwerkelijk begint. In een aantal gevallen begint een psychose acuut zonder signalen vooraf. In de meeste gevallen begint de psychose geleidelijk. Er zijn dan verschillende klachten op te merken bij het individu:

  • Verstoorde nachtrust
  • Concentratieproblemen
  • Geen motivatie
  • Verminderd sociaal contact
  • Ander eetpatroon
  • Prikkelbaar
  • Angstig en achterdochtig

Wanneer iemand te maken heeft met een psychose, zijn er drie symptomen waarin de klachten kunnen worden onderverdeeld. Als u een psychose heeft, heeft u last van minimaal 1 van deze symptomen. Hoe meer symptomen u heeft, hoe ernstiger de psychose kan zijn.

Het eerste symptoom dat vaak wordt gezien bij een individu met een psychose zijn hallucinaties. U neemt dingen waar die er niet zijn. Het gaat hierbij vooral om dingen die u met uw zintuigen opmerkt, zoals zien, ruiken, horen of proeven. Het gaat er nadrukkelijk om dat er iets wordt waargenomen zonder dat hier een externe prikkel voor is. 

Voorbeelden van hallucinaties zijn het horen van stemmen, iets ruiken wat er niet is, of een aanraking voelen op uw lichaam terwijl niemand bij u in de buurt staat.

Een ander symptoom dat veel aanwezig is bij een individu dat last heeft van een psychose zijn waanbeelden. Een kenmerk van een psychose is dat u erg achterdochtig kan zijn. Waanbeelden zijn hiervan de oorzaak. U denkt dat er dingen gebeuren die, in werkelijkheid, helemaal niet gebeuren. Dit wordt veroorzaakt door de gedachten die bij het individu ontstaan wanneer iets in hun omgeving gezien wordt.

Een voorbeeld hiervan is het gevoel hebben dat mensen in de trein over u aan het praten zijn, terwijl dit in werkelijkheid niet het geval is. Een ander die hetzelfde zou meemaken, zou niet de gedachte hebben dat de andere mensen in de trein over hem of haar praten. Deze wanen worden gecreëerd door de gedachten van het individu met de psychose zelf.

De derde, en daarmee de laatste symptoom die veel voorkomt bij mensen met een psychose is verwarring. Het individu komt erg chaotisch over en kan soms niet uit zijn of haar woorden komen. Het chaotische en ongeorganiseerde gedrag kan zich op verschillende manieren uiten. Zo kan het zijn dat je niet goed taken kunt uitvoeren. Ook kan het voorkomen dat je niet helder na kunt denken en je verhaal niet goed kunt doen. Of je emotionele gevoelens zijn chaotisch waardoor je emoties uit op ongepaste momenten.

Wanneer u het vermoeden heeft een psychose te hebben, of in het voorstadium van psychose te zitten, kunt u het beste bij een arts of specialist een diagnose laten stellen. De arts zal op een aantal manieren onderzoeken of uw symptomen daadwerkelijk duiden op een psychose. Wanneer een diagnose is gesteld maakt dat behandeling mogelijk waardoor uw symptomen verlicht kunnen worden.

PTSS Intramuraal Revalidatiecentrum Nederland

Een psychose kan een aantal dagen tot een aantal maanden duren. U wordt dan ook aangeraden professionele hulp te zoeken. Ook discrete hulp en diagnose is beschikbaar.

De volgende onderzoeken worden uitgevoerd om een psychose vast te stellen:

  • Psychologisch en psychiatrisch onderzoek. Tijdens deze onderzoeken bekijken specialisten de ernst van de psychische symptomen en brengen ze de persoonlijkheid van het individu in kaart. Er wordt gekeken in hoeverre de symptomen afwijken van de ‘normale’ persoonlijkheid van het individu. Bovendien proberen de specialisten ook de oorzaak van de psychose te achterhalen. Echter kan het zijn dat dit vaak pas bij verdere behandeling wordt ontdekt.
  • Fysiek onderzoek: Ook kijkt de arts naar lichamelijke klachten. De arts kijkt hoe het lichaam nu anders functioneert dan voorheen. 
  • Omgevingsfactoren en sociale relaties. De omgeving wordt geanalyseerd. Zo kunnen er nog meer veranderingen aan het licht komen. Vaak neemt het individu met de psychose minder deel aan interactie met zijn of haar naasten.

Wanneer de specialisten een volledig beeld hebben van de actuele mentale en fysieke symptomen alsook veranderingen in de interactie met omgevingsfactoren zal een diagnose worden gesteld.

Niet-medicamenteuze behandelingen kunnen zeer effectief zijn in het tegengaan van een psychotische stoornis. Verschillende behandelingen pakken de symptomen aan die zich vertonen bij een psychose, en helpen u opnieuw een normaal leven te leiden. 

Bij het behandelen van een psychotische stoornis is het zaak om er snel bij te zijn, zo kan het individu snel herstellen zonder hevige symptomen de ondervinden die komen kijken bij een ernstige psychose. 

Psycho-educatie

Psycho-educatie is een niet-medicamenteuze behandeling die bij een groot aantal mentale stoornissen wordt gebruikt. Deze behandeling vergroot het begrip van het individu wat betreft de stoornis. Psycho-educatie biedt uitgebreide informatie over de psychose, aangeboden op het niveau van de patiënt. Zo leert de patiënt de stoornis begrijpen en zullen ook de bijkomende symptomen begrepen worden. Het individu zal minder gefrustreerd raken wanneer symptomen opnieuw opduiken. Ook worden tijdens psycho-educatie de potentiële behandelplannen besproken.

Een ander voordeel is dat het individu door deze behandeling toekomstige klachten snel kan herkennen die zich kunnen opbouwen tot een psychose. Er kan dan snel gehandeld worden om een ernstige psychose te voorkomen.

Psychotherapie

Naast educatie en voorlichting wordt er ook therapie als behandelmethode aangeboden. Er zijn meerdere soorten psychotherapie beschikbaar. De meest bekende, en meest toegepaste vorm van psychotherapie is cognitieve gedragstherapie. Deze therapie is zeer effectief en helpt denkpatronen aan te passen. Negatieve denkpatronen kunnen aan de hand van een verscheidenheid aan technieken worden doorbroken. Dit zorgt ervoor dat de negatieve gevolgen van deze gedachten kunnen worden voorkomen. Waaronder de symptomen van een psychose als hallucinaties.

De medicatie die wordt voorgeschreven aan een individu met een psychotische stoornis is  afhankelijk van de symptomen van het individu. Ook wordt gekeken in hoeverre de bijwerkingen effect op u zullen hebben. In overleg met de specialist zal een keuze worden gemaakt.

Antipsychotica

De medicatie die wordt gebruikt om een psychose te behandelen is een antipsychoticum. Deze medicatie vermindert hallucinaties en waanbeelden en kalmeert het individu. Deze soort medicatie beïnvloedt de werking van de zenuwcellen zodat een minder versterkt signaal wordt doorgegeven. Zo wordt een minder sterke reactie opgewekt, en als gevolg zullen minder hevige symptomen zich voordoen

Antidepressiva

Een ander type medicijn dat gebruikt kan worden in het geval van een psychose is antidepressiva. Deze medicatie mindert met name de angst die wordt opgewekt als het gevolg van hallucinaties en waanbeelden.

Stemming Stabilisator

Bij een psychose kunnen stemmingen snel veranderen doordat het individu er prikkelbaar is en continu nieuwe factoren opmerkt. Is de wisseling van stemmingen hevig in het individu, dan kan een stemmingsstabilisator een oplossing bieden.

Naast een enkele soort medicatie, wordt er ook veelal voor een combinatie van bovenstaande medicatie gekozen. Zo kunnen meerdere symptomen tegelijk behandeld worden. 

Het effect van de medicatie kan al binnen enkele dagen opgemerkt worden. Na 6 weken is het maximale effect van het medicijn bereikt. Als de medicatie na 6 weken nog onvoldoende werkt, dan zal in overleg een andere behandeling worden gekozen.

Wanneer het medicijn wel het gewenste effect heeft, zal de behandeling worden voortgezet, ook wanneer symptomen verdwijnen. De medicatie kan in zo’n geval een volgende psychose voorkomen. Pas wanneer het individu meer dan 6 maanden geen klachten heeft, zal de medicatie in overleg met een arts worden afgebouwd.

Bijwerkingen medicatie

Wanneer u start met een medicatie kunnen er altijd bijwerkingen bij komen kijken. De bijwerkingen kunnen per persoon verschillen  Bij antipsychotica kunnen de bijwerkingen significant zijn. Het is daarom belangrijk dat er nauw contact met de arts wordt gehouden zodat bijwerkingen snel kunnen worden opgemerkt.

Bijwerkingen vertonen zich direct wanneer de medicatie wordt ingenomen. De volgende bijwerkingen kunnen optreden als gevolg van het innemen van antipsychotica:

  • Duizelig gevoel
  • Toename in gewicht
  • Meer zweten
  • Stijve spieren en verminderde mobiliteit
  • Trillen
  • Misselijkheid

Als u een psychose heeft, of denkt een psychose te krijgen kunt u een aantal dingen doen. Door deze tips toe te passen loop je minder risico een (ernstige) psychose te ondergaan.

  • Goede nachtrust. Wanneer u moe bent stimuleert dit de symptomen van een psychose. Ook krijgt u dan sneller waanbeelden.
  • Duidelijke dagstructuur. Dit voorkomt een overweldigend gevoel. U heeft het gevoel dat u de controle over uw leven heeft.
  • Dagelijks sociaal contact. Sociaal contact heeft een positieve invloed op de gemoedstoestand.
  • Geen drugs of alcohol gebruik. Middelengebruik stimuleert een ernstige psychose

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness