4 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Voel jij je somber, eenzaam of afgewezen wanneer iemand een afspraak met je afzegt? Wanneer iemand kritiek uit op je werk, voel je je dan direct een mislukkeling en onzeker? Of ervaar je klachten van verlatingsangst of bindingsangsten wanneer je een relatie probeert aan te gaan? Dit zijn voorbeelden van denk- en gedragspatronen. Deze zijn vaak al in de kindertijd ontstaan waardoor het lastig kan zijn om deze patronen en gevoelens die daarbij komen kijken, los te laten. Wanneer je moeite ervaart met het loslaten van dergelijke vervelende emoties, dan kan schematherapie een effectieve behandelmethode zijn. 

Schematherapie is een vorm van psychotherapie en een zeer effectieve behandelmethode gebleken. Schematherapie wordt voornamelijk ingezet als behandelmethode bij psychische klachten, zoals persoonlijkheidsstoornissen en andere langdurige klachten van mentale aard zoals een eetstoornis, depressies of angststoornis. Deze klachten worden vaak veroorzaakt door dieperliggende denkpatronen en gedragingen. Men heeft bepaalde betekenissen gegeven aan ervaringen uit het verleden. Hierdoor zijn patronen ontstaan. Deze patronen hebben zich vaak al gedurende de kindertijd gevormd. De manier waarop je destijds informatie hebt verwerkt, is vastgelegd in denkbeeldige schema’s. Deze patronen, ook wel schema’s genoemd, worden tijdens schematherapie onder de loep genomen en aangepast. Een schema wordt ook wel gezien als een vaste overtuiging. 

Tijdens schematherapie leer je niet alleen je gedrag of denkpatronen aan te passen, ook zal er worden gekeken naar waar deze oude patronen vandaan komen. Je leert deze denkpatronen te herkennen en begrijpen. 

De achterliggende oorzaak van de problematiek is regelmatig te herlijden naar een tekortkoming in emotionele basisbehoeftes in de kindertijd. Schematherapie zal zich daarom vaak focussen op het blootleggen van dergelijke ervaringen uit de kindertijd welke bepaalde denk- of gedragspatronen hebben veroorzaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kind met extreem strenge ouders. Hij heeft altijd het gevoel gehad dat hij niks fout mocht doen. Wanneer dit wel gebeurde werden zijn ouders heel erg boos. Hierdoor heeft hij zichzelf een bepaald denkpatroon aangeleerd: ‘’Ik doe iets fout dus ik ben een mislukkeling’’.  Dit patroon kan iemand op latere leeftijd nog met zich meedragen. Dit kan voor veel emotionele problemen zorgen. 

De ouders of verzorgers hebben dus een grote invloeden op de ontwikkeling van dergelijke denk- en gedragspatronen. De manier hoe zij met hun kinderen en hun emotionele basisbehoeftes omgaan, kunnen ook op latere leeftijd nog van invloed zijn. We hebben het dan over de volgende vijf emotionele basisbehoeftes die voor een kind van belang zijn:

  1. Veiligheid en geborgenheid; veilige band met mensen. 
  2. Stellen van duidelijke grenzen. 
  3. Onafhankelijkheid; ruimte bieden om eigen keuzes te maken. 
  4. Het vrij kunnen uiten van emoties of andere behoeftes. 
  5. Het kunnen ervaren van plezier en spontaniteit. 

Wanneer deze niet vervuld worden gedurende de kindertijd, kunnen bepaalde negatieve patronen, ook wel schema’s genoemd, ontstaan. Tot op heden zijn er een aantal veelvoorkomende schema’s ontdekt en onderzocht. Dit kunnen bijvoorbeeld schema’s zijn van minderwaardigheid, verlating of emotionele verwaarlozing. De emoties die bij deze schema’s opgeroepen worden, kunnen op latere leeftijd in vergelijkbare situaties weer opnieuw naar boven komen. De emotionele toestand waarin iemand dan terecht komt, wordt tijdens de therapiesessies ook wel benoemd als de schemamodi.

Schemamodi is een term die tijdens de therapiesessies wordt gebruikt om de emotionele gemoedstoestand aan te duiden. Het betreft vaak intense emotie. Wanneer iemand wordt getriggerd door een bepaalde situaties kan hij of zij weer in het oude emotionele denk- of gedragspatroon schieten. Voorbeelden hiervan zijn het verlaten kind modus, bestraffende ouder modus, kritische ouder modus of het woedende kind modus. 

Schematherapie heeft als doel om oude gedragingen en denkpatronen te veranderen door inzicht te krijgen in waar deze vandaan komen. Je leert deze denkpatronen te herkennen en begrijpen. Er wordt gekeken naar welke schema’s en schemamodi bij de betreffende persoon mogelijk een rol kunnen spelen. Tijdens de therapiesessies wordt inzicht gecreëerd in welke negatieve patronen van invloed zijn op iemand zijn of haar leven. Deze negatieve patronen kunnen namelijk het dagelijkse leven en gemoedstoestand negatief beïnvloeden. Het doel van schematherapie is het afbreken van oude negatieve schema’s en tegelijkertijd het opbouwen van nieuwe ‘’gezonde’’ schema’s. 

Schematherapie kan op verschillende manieren worden toegepast. Deze sessies kunnen bijvoorbeeld in de vorm van groepstherapie plaatsvinden maar ook op individueel niveau. Een combinatie van beide vormen bestaat ook tot de mogelijkheden. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness