8 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Slapen is een belangrijke levensbehoefte. Je rust uit, en herstelt van de dagelijkse activiteiten en bezigheden zodat je s’morgens weer energie hebt. Zonder genoeg slaap kun je niet goed functioneren. Volwassenen slapen ongeveer 30% van hun leven.

Kun je echter niet slapen op de momenten dat je tijd hebt om te slapen, of wordt je s’nachts vaak wakker, dan kan het zijn dat je een slaapstoornis hebt. Bij een slaapstoornis houden de klachten een langere tijd aan. Denk hierbij aan maanden of jaren.

1/3 van de volwassen bevolking in Nederland heeft wel eens slaapproblemen gehad. Dat wil echter niet zeggen dat er meteen sprake is van een slaapstoornis. Bij 15% waren de klachten zodanig dat het individu de huisarts bezocht voor een slaapstoornis behandeling. De mogelijke behandelingen worden hieronder besproken.

Iedereen heeft een ander slaapritme. De een slaapt meer dan de ander. Dat hoeft geen probleem te zijn wanneer het lichaam maar in balans is en niet lijdt aan een slaaptekort. Gemiddeld slapen volwassenen zo’n 7 uur per nacht en valt men na 20 minuten in slaap. Dit ritme wordt bepaald door de biologische klok. Hiermee wordt het ritme bedoeld waarin de hersenen het lichaam signalen geeft dat het dag of nacht is. Wanneer iemand last heeft van een slaapstoornis werkt de biologische klok soms niet zoals zou moeten en heeft iemand als gevolg problemen met slapen.

Het komt bij veel mensen voor dat ze af en toe niet zo goed slapen of slecht doorslapen. Meestal houdt dit maar een aantal dagen aan, waarna symptomen verdwijnen. Je ervaart dan geen grote negatieve effecten op de gezondheid. Wanneer de slapeloze nachten langer aanhouden, vormt dit echter wel een significant probleem. Je komt bijvoorbeeld moeilijk in slaap of wordt continu wakker gedurende de nacht. Dit wordt een slaapstoornis genoemd.

Omdat er verschillende redenen zijn waardoor je niet kunt slapen, wordt er ook onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten slaapstoornissen. Wanneer een specifieke slaapstoornis kan worden vastgesteld, zal dit de slaapproblemen behandeling vergemakkelijken.

Insomnie

Insomnie komt vaak voor onder de Nederlandse bevolking. Dit type slaapstoornis wijst op een verminderde nachtrust zonder fysieke reden. Je komt moeilijk in slaap, wordt vroeg wakker, of wordt gedurende de nacht meerdere malen wakker.

Deze slaapstoornis kan zowel chronisch als niet-chronisch zijn. Wanneer het patroon van een verstoorde nachtrust langer dan drie maanden aanhoudt, wordt dit chronische insomnie genoemd. Niet-chronische insomnie wordt veelal veroorzaakt door stress, waardoor je s’nachts ligt te piekeren.

Hypersomnie

Hypersomnie is een aandoening waarbij je overdag gemakkelijk in slaap valt, hoewel je s’nachts wel degelijk hebt geslapen. Deze aandoening komt in verschillende maten voor. Bij een milde vorm voel je je enkel moe en kun je je niet goed concentreren op je werk. Bij ernstige hypersomnie kun je vaak in slaap vallen overdag. Deze vorm van hypersomnie wordt narcolepsie genoemd. Dit gebeurt niet alleen wanneer je thuis op de bank zit, maar bijvoorbeeld ook op sociale gelegenheden en tijdens je dagelijkse werkzaamheden.

Parasomnie

Parasomnie is een slaapstoornis waarbij je veel activiteit vertoont tijdens jouw slaap. Parasomnie wordt per activiteit onderscheiden.

  • Pavor nocturnus: Bij deze vorm van parasomie laat het individu symptomen van een paniekaanval zien terwijl hij of zij slaapt. Zo kun je gillen of schreeuwen, beven of hevig zweten. Zelf heeft het individu dit niet door. Hij of zij ontwaakt vaak niet tijdens een paniekaanval.
  • Somnambulisme: Slaapwandelen is een van de meest bekende slaapstoornissen en komt voor in volwassenen en kinderen. Het individu lijkt wakker te zijn en door het huis te wandelen, echter slaapt hij of zij nog.

Biologische klok stoornis

Wanneer jouw biologische klok verstoord is geven jouw hersenen op de verkeerde tijden het dag en nachtritme aan aan jouw lichaam. Jouw lichaam krijgt dan bijvoorbeeld te laat het signaal dat het nacht wordt en je moet slapen. Het kan dan zijn dat je moeilijk in slaap komt. Wel slaap je bij deze stoornis over het algemeen goed. Moet je echter vroeg je bed uit voor werk of andere verplichtingen, dan kun je slaapdeprivatie krijgen waardoor je dagelijks functioneren negatief beïnvloed wordt.

Restless Legs Syndroom

Restless Legs Syndroom, ook wel RLS genoemd, is een slaapstoornis waarbij je niet goed in slaap kunt komen door een rusteloos gevoel in je benen te hebben. Bij de meeste mensen voelt dit als jeukende voeten of benen waardoor je alsmaar ligt te draaien en krabben. Deze symptomen houden gedurende de nacht aan. Vaak komt men uiteindelijk wel in slaap, echter kan iemand hierdoor wel vermoeid wakker worden, aangezien de slaap minder diep kan zijn.

Slaapapneu

De slaapstoornis slaapapneu omvat de symptomen van verstoorde nachtrust door onregelmatige ademhaling tijdens de slaap. De ademhaling stopt af en toe of laat wat langer op zich wachten dan gewoonlijk. Een symptoom hierbij kan snurken zijn. Het snurken ontstaat wanneer het individu onbewust de ademhaling probeert in te halen.

Het kan zijn dat het individu zich daardoor wakker maakt. Is dit niet het geval, dan zorgt slaapapneu in ieder geval voor een minder diepe slaap waardoor men zich na een nacht slapen nog steeds niet uitgerust voelt.

Bij een slaapstoornis gaat het overwegend om symptomen die langer dan drie maanden aanhouden. Aan de volgende slaapstoornis symptomen kan een stoornis worden herkend:

  • Niet in slaap kunnen komen, of ‘s nachts vaak wakker worden.
  • ‘S Ochtend voel je je moe in plaats van uitgerust.
  • Je wilt overdag slapen, of slaapt overdag omdat je vermoeid bent.
  • Je hebt last van verschillende activiteiten tijdens de slaap, zoals slaapwandelen of paniekaanvallen.
  • Je voelt je emotioneel doordat je niet genoeg slaapt, en kan weinig druk aan in het dagelijks leven. Het word je snel te veel.
  • Je bent prikkelbaar en reageert je vermoeidheid en emoties af op anderen om je heen.
  • Je hebt het gevoel nergens energie voor te hebben.

Slaapproblemen oplossen volwassenen

Wanneer de slaapstoornis symptomen lang aanhouden kan je in een vicieuze cirkel belanden. De verminderde nachtrust zorgt ervoor dat je je niet goed voelt. Wellicht voel je je angstig of ben je prikkelbaar. Op het moment dat je dan gaat slapen lig je wakker te piekeren. Daardoor krijg je weer te weinig slaap.

Als er niets gedaan wordt aan een slaapstoornis, kan deze resulteren in een andere psychische stoornis, zoals een depressie of angststoornis. Vaak wordt voor een niet-medicamenteuze slaapproblemen behandeling gekozen aangezien die behandelingen en therapieën het meest effectief zijn bij het aanpakken van de oorzaak van de slaapstoornis. Het is dan ook meestal de primaire behandeling.

Slaapcursus

Door heel Nederland bestaan er verschillende slaapcursussen die mensen met een slaapstoornis de tools bieden om gemakkelijker in slaap te komen, en iedere nacht genoeg nachtrust te krijgen. De cursussen bieden niet alleen contact met lotgenoten, maar ook verschillende ontspanningsoefeningen die het individu kunnen helpen in slaap te vallen. De cursussen zijn in verschillende klinieken en behandelcentra te volgen.

Gewoontes aanpassen

Een slaapstoornis moet vaak worden behandeld met verschillende therapieën. Toch kan het aanpassen van bepaalde gewoonten veel verlichting bieden. Zo wordt afgeraden veel cafeïne te drinken, of cafeïne te drinken vlak voordat je naar bed gaat. Door cafeïne versnelt de ademhaling en gaat je hart sneller kloppen. Je lichaam denkt dan dat het tijd is om actief bezig te zijn. Door deze signalering kun je minder goed in slaap komen.

Ook alcohol gebruik wordt afgeraden. Alcohol zorgt ervoor dat je wel in slaap komt, echter slaap je minder diep, waardoor je ‘s ochtend nog erg moe bent.

Cognitieve gedragstherapie bij insomnie

Cognitieve gedragstherapie is een zeer effectieve therapie bij veel psychische stoornissen. Bij slaapstoornissen is deze therapie alleen bewezen effectief bij insomnie. De therapie leert je anders over slaap te denken, en negatieve denkpatronen en gedachten omtrent slaap te doorbreken. Wanneer je door cognitieve gedragstherapie minder vooroordelen hebt over het niet kunnen slapen, zul je makkelijker in slaap kunnen komen. Hier doelt deze therapie op.

Hulpmiddelen bij slaapapneu

Wanneer iemand last heeft van slaapapneu is de ademhaling onregelmatig waardoor je niet goed in een diepe slaap terecht komt. Om dit te voorkomen kunnen er verschillende hulpmiddelen worden voorgeschreven waardoor niets de ademhaling in de weg zit. Zo kan een mondbeugel of masker worden aangeraden.

Opereren bij slaapapneu

Wanneer een mondbeugel of een hulpmiddel als een masker bij slaapapneu onvoldoende verlichting biedt, kan worden gekozen voor een operatie. Om de ademhaling meer ruimte te bieden kunnen amandelen worden verwijderd, of worden kaken beter op elkaar geplaatst. Een operatie zal altijd de laatste oplossing zijn wanneer andere methoden onvoldoende verlichting bieden.

Medicatie kan helpen bij sommige slaapstoornissen, echter lost het de oorzaak van de slaapstoornis niet op. De medicatie wordt gebruikt om iemand ondanks de slaapstoornis, toch in een diepe slaap te brengen. Medicatie wordt vaak pas toegepast wanneer therapie onvoldoende werkt, of wanneer er snel slaapverbetering nodig is wanneer iemand oververmoeid is.

Slaap medicatie, of slaappillen in de volksmond, zijn er in verschillende soorten en maten. Benzodiazepinen worden het meest voorgeschreven. Ze zorgen ervoor dat je snel in slaap valt en de hele nacht door slaapt. Zo word je uitgerust wakker.

Slaap medicatie kan echter niet lang worden gebruikt omdat er een mate van gewenning heerst. Dat wil zeggen dat je steeds meer slaap medicatie nodig hebt om hetzelfde effect te ervaren. Ook kan de medicatie verslavend zijn bij gebruik op lange termijn.

Een andere manier om je slaapstoornis te verhelpen is door het toedienen van melatonine. Melatonine is een endogeen neurohormoon dat in je lichaam wordt aangemaakt door de pijnappelklier. Wanneer er in jouw lichaam melatonine wordt afgegeven, signaleert het naar jouw lichaam dat het tijd wordt om te gaan slapen. Kom je echter niet goed in slaap, dan kan het zijn dat jouw lichaam niet genoeg, of niet op tijd, melatonine aanmaakt. Melatonine innemen in de vorm van een pil kan dan een goede oplossing zijn.

Heb jij last van een slaapstoornis en wil je weten wat je zelf kunt doen om jouw symptomen te verlichten? De onderstaande tips kunnen je helpen gemakkelijker in slaap te vallen en meer nachtrust te krijgen. Heb je last van ernstige slaapproblemen dan is het altijd raadzaam een arts te raadplegen.

  • Houd een vast dag-nacht ritme aan. Sta op een vaste tijd op en ga op een vaste tijd naar bed.
  • Sport gedurende de dag, hier krijg je energie van. Doe dit niet s’avonds wanneer jouw lichaam moet gaan slapen.
  • Vermijd alcoholische dranken en cafeïne zo veel mogelijk.
  • Minder of geen schermtijd voor je gaat slapen.
  • Doe ontspanningsoefeningen in de avond.

Wanneer je een slaapstoornis denkt te hebben kun je het beste als eerste contact opnemen met je huisarts. De huisarts kan je doorverwijzen naar verschillende klinieken en centra, zoals slaapcentrum Leiden. In een slaapcentrum kan jouw slaappatroon worden gemonitord in de hersenen om zo de oorzaak van de stoornis te achterhalen.

Ook kun je kiezen voor een hoogwaardige kliniek waar een verscheidenheid aan vooraanstaande behandelingen en therapieën worden aangeboden. Zo kun je in een luxe kliniek als Balance de enorm effectieve behandeling cognitieve gedragstherapie ondergaan waarbij dieper wordt ingegaan op de onderliggende oorzaak van de slaapstoornis.

Samen met jouw arts kun je kiezen welke behandeling en hoogwaardige kliniek het beste bij jou past.

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness