7 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Een Somatoforme stoornis, ook wel somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK) genoemd, is een aandoening waarbij iemand lichamelijke klachten heeft waarvoor geen fysieke oorzaak gevonden kan worden. Deze klachten zijn niet verzonnen of ingebeeld, maar zijn daadwerkelijk aanwezig. Er wordt gedacht dat deze symptomen een psychische oorzaak hebben.

De exacte prevalentie van een Somatoforme stoornis is tot nog toe onbekend. Wel is duidelijk dat de stoornis vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen.

Bij een somatoforme stoornis heb je regelmatig last van verschillende lichamelijke symptomen. Je kunt hartkloppingen ervaren, hevige pijn hebben in bijvoorbeeld de buik, of kampen met plaatselijke verlammingen.De klachten die worden ervaren zijn vaak zo ernstig dat ze een groot effect hebben op jouw dagelijks leven en jouw dagelijkse activiteiten. Wanneer deze klachten langer dan een half jaar aanhouden, wordt dit een somatoforme stoornis genoemd.

Als iemand lichamelijke klachten ervaart, wordt allereerst naar een oorzaak gezocht door het uitvoeren van verschillende medische onderzoeken. Voor deze klachten is echter geen lichamelijke oorzaak te vinden, zoals bij veel andere lichamelijke symptomen vaak wel het geval is. De symptomen worden namelijk veroorzaakt door de psyche. Zo wordt gedacht dat stress en spanning, en wellicht andere gedachten en gevoelens, door de hersenen worden omgezet in lichamelijke symptomen. De exacte werking hiervan is tot nog toe onduidelijk. 

Bij een somatische stoornis is vaak sprake van schaamte. Aangezien veel mensen praktische denkers zijn, is het moeilijk voor mensen om te accepteren dat de patiënt echt ziek is en pijn voelt. Er is immers geen fysieke medische oorzaak gevonden waaraan de symptomen kunnen worden toegewezen.Dit zorgt bij de patiënt voor meer stress en spanning omdat er soms niet veel begrip wordt getoond vanuit zijn of haar omgeving voor de somatoforme stoornis.

Somatoforme stoornis is een overkoepelende term die aandoeningen beschrijft waarbij fysieke klachten door een psychische stoornis worden veroorzaakt. De volgende aandoeningen vallen onder de term ‘somatoforme stoornis’:

  • Hypochondrie: Bij hypochondrie heeft de persoon een dusdanige angst voor het krijgen van een bepaalde ziekte waardoor hij/zij de klachten ook daadwerkelijk gaat voelen.
  • Conversiestoornis
  • Somatoforme stoornis niet anderszins omschreven (NAO)
  • Ongedifferentieerde somatoforme stoornis
  • Somatisatiestoornis
  • Pijnstoornis
  • Stoornis van de lichaamsbeleving

De somatoforme klachten lopen erg uiteen, en verschillen ietwat per soort somatoforme stoornis. Wat alle somatoforme klachten wel gemeen hebben, is dat ze niet kunnen worden verklaard door een lichamelijke oorzaak.

Bij een somatoforme stoornis worden klachten over het algemeen gekenmerkt door het verlies aan functie.Dit houdt in dat bepaalde delen van jouw lichaam niet werken als zou moeten, of zoals je gewend bent. Deze symptomen komen voor bij somatoforme stoornissen:

  • Pijn in de buik, de rug, de borst, de gewrichten of het hoofd.
  • Verminderde energie en moeheid
  • Verlammingen of zwaktes in de ledematen
  • Verlies van bewustzijn of duizeligheid
  • Ademnood
  • Misselijkheid
  • Stress en spanningen
  • Angst voor het opkomen van somatische symptomen
  • Je vermijdt zo veel mogelijk activiteiten zodat je niet wordt geconfronteerd met jouw functieverlies.

Het is niet gemakkelijk om vast te stellen of iemand te maken heeft met een somatoforme stoornis. Wanneer je bijvoorbeeld bij de huisarts bent geweest met buikpijn klachten, worden er verschillende onderzoeken uitgevoerd die zoeken naar een eventuele lichamelijke oorzaak. Pas wanneer alle oorzaken zijn uitgesloten, kunnen de klachten aan een psychische stoornis worden toegeschreven, en word je doorgestuurd naar de psycholoog.

Bij de psycholoog worden jouw symptomen in kaart gebracht, en wordt besproken op welke momenten deze symptomen steeds opduiken. Daarnaast wordt dieper ingegaan op jouw psychisch welzijn, en eventuele stress en spanning die je ervaart. De psycholoog kan na verschillende psychische onderzoeken de diagnose somatische stoornis stellen. Op basis van de diagnose en het type somatische stoornis, zal een bijpassende behandeling worden gekozen.

De psycholoog werkt met de volgende richtlijnen:

  1. Er is sprake van tenminste 1 lichamelijke klacht
  2. De klacht heeft geen fysieke oorzaak
  3. De klacht belemmert het individu in het functioneren.
  4. De klachten houden minstens 6 maanden aan.

Psychisch behandeld worden voor lichamelijk is voor velen onbegrijpelijk. Toch is een somatoforme pijnstoornis een psychische aandoening. Behandeling kan een verschil maken als je dagelijks functioneren door de klachten beperkt wordt. Behandeling voor somatoforme stoornissen is voornamelijk gericht op het leren leven met de somatoforme pijnstoornis en het verlichten van klachten.

Behandeling voor een somatoforme pijnstoornis is voornamelijk gefocust op: 

  • De pijn en de klachten accepteren
  • De stoornis accepteren
  • Stress en spanning en angst te verminderen waardoor klachten afnemen

Welke somatoforme stoornis behandeling behandeling wordt gekozen is afhankelijk van de ernst en de aard van jou symptomen. De psycholoog zal jou een bepaalde somatoforme stoornis behandeling aanraden.

Psycho educatie

Psycho educatie is een belangrijke vorm van behandelen voor elke soort somatoforme stoornis. Tijdens psycho educatie wordt de patiënt, en zijn of haar naasten informatie gegeven over de somatoforme stoornis. De psycholoog zal ingaan op details als het ontstaan van de somatische stoornis, hoe de stoornis lichamelijke klachten kan veroorzaken, en welke behandelingen kunnen helpen om de belemmering die de patiënt ervaart te reduceren.

Ook kan de patiënt thuis verder leren over de aandoening door verschillende soorten informatie op te zoeken, of informatie te lezen die hij of zij heeft meegekregen van de psycholoog.

Psycho educatie zorgt voor een beter begrip wat betreft de aandoening, en biedt rust aan de patiënt en zijn of haar omgeving.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie kan bijdragen aan het verminderen van angst en stress gevoelens. Samen met de psycholoog kijk je in detail naar jouw gedachten, hoe deze zijn gevormd, en op welke feiten deze gedachten gebaseerd zijn. Tijdens  cognitieve gedragstherapie kijk je samen met de psycholoog of deze gedachten realistisch zijn, en of deze op de waarheid gebaseerd zijn. Vaak is dit niet het geval en zorgen gedachten voor onnodige stress en spanning. Door middel van deze cognitieve gedragstherapie kun je jouw denkpatronen herschrijven.

Ontspanningsoefeningen

Stress draagt significant bij aan het optreden en de ernst van lichamelijke symptomen bij een somatoforme stoornis. Om te zorgen dat stress en spanning jou niet in zijn greep heeft, kun je verschillende ontspanningsoefeningen doen. Er zijn talloze ontspanningsoefeningen beschikbaar. Zo kun je gebruik maken van autogene training, meditatie, progressieve spierontspanning, en yoga.

EMDR

 EMDR is een psychische behandel techniek die wordt toegepast wanneer iemand kampt met een trauma. Heb jij een traumatische gebeurtenis ervaren? Dan kunnen gedachten aan het trauma veel angst en stress opleveren. Je wilt immers een nieuw trauma voorkomen, en jouw lichaam bereid zich hier continu op voor door het afgeven van een stresshormonen.

Bij EMDR ga je samen met de psycholoog terug naar de traumatische gebeurtenis en bespreekt deze in detail. Terwijl je dit doet vraagt de therapeut je een actie uit te voeren, zoals het volgen van een bewegend object. De angst die wordt opgeroepen bij gedachte aan het trauma wordt gedempt door de actie die je uitvoert.

Doordat EMDR op deze manier stress vermindert, vermindert deze somatoforme stoornis behandeling ook de uiting van lichamelijke symptomen van een somatoforme stoornis.

Acceptance and commitment therapy (ACT)


Deze behandeling legt de focus niet op het verminderen van somatoforme klachten, maar op het accepteren van de somatische stoornis. Daarmee accepteer je ook de lichamelijke klachten die je ervaart. Je leert dat je ook met jouw huidige somatoforme klachten een leven van goede kwaliteit kunt leven.

Aangezien bij een somatoforme stoornis de oorzaak van de klachten vaak niet bekend is, kan er geen medicatie aangeboden worden om de somatische stoornis te genezen.Wel kunnen, afhankelijk van de symptomen, bepaalde klachten worden verminderd door medicatie. Zo kunnen pijnstillers worden toegediend, en kunnen medicijnen worden aangeboden om stress en angst te reduceren. Welke medicatie voor jou het beste is, zal in overleg met de psycholoog worden besloten.

Omgaan met een somatoforme pijnstoornis kan erg lastig en frustrerend zijn. Je wilt graag weten waardoor de klachten veroorzaakt worden, en het liefst heb je een fysieke medische oplossing voor de aandoening. Bij een somatoforme stoornis is dit echter niet mogelijk. Wel zijn er een aantal tips die je kunt volgen om jezelf een betere kwaliteit van leven te bieden:

  • Leg al je symptomen voor aan een arts of psycholoog. Hoe meer er bekend is over de aanleiding voor en uiting van jouw symptomen, hoe groter de kans dat de juiste behandeling kan worden gekozen.
  • Praat met jouw omgeving over jouw somatische stoornis, en jouw gevoelens en gedachten erover. Dit zal opluchting en rust bieden.
  • Doe regelmatig verschillende ontspanningsoefeningen zoals meditatie en ademhalingsoefeningen.

Een somatoforme stoornis kan behandeld worden in een kliniek die bepaalde specifieke behandelingen aanbiedt die nodig zijn om uw somatoforme klachten te verminderen. Je kunt zelf kiezen welke kliniek het beste bij je past. Elke kliniek heeft andere faciliteiten. Wanneer je op zoek bent naar een vooraanstaande kliniek waar je van alle luxe voorzien bent, is de Balance kliniek een goede optie. Hier kun je terecht voor verschillende therapieën, waaronder gedragstherapie en EMDR. Deze behandelingen worden gegeven door ervaren therapeuten en artsen die behandeling geheel op jouw individuele situatie afstemmen.

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness