4 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat is systeemtherapie? Systeemtherapie, beter bekend als gezins- of relatietherapie is een vorm van psychotherapie. Systeemtherapie, ook wel systemische therapie genoemd, kan worden toegepast bij verschillende psychische problematiek. Bij deze vorm van psychotherapie gaat de therapeut er van uit dat de psychische klachten nooit op zichzelf staan, maar worden beïnvloed door verschillende externe factoren en relaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan omgevingsfactoren of sociale factoren. Bij systeemtherapie worden al deze externe factoren en de interacties hiertussen het ‘systeem’ genoemd. Het gaat hier over een sociaal systeem. Iedereen binnen dit systeem wordt bij de therapie betrokken. Het kan bijvoorbeeld gaan om ouders, kinderen, partner, broers, zussen, vrienden of collega’s. 

Deze vorm van psychotherapie focust zich dus op het verbeteren van van bepaalde interactiepatronen binnen dit systeem. Hierdoor kan het beloop van de psychische klachten worden beïnvloed. Door te kijken naar het bredere beeld van de psychische problematiek, kunnen problemen vroegtijdig verholpen worden of voorkomen worden dat deze verergeren. 

Het doel van systemische therapie is dat relevante interacties in kaart worden gebracht en vastzittende denk of gedrags patronen doorbroken kunnen worden. Het is de bedoeling dat men elkaar beter zal leren te begrijpen. Daarnaast is deze vorm van therapie gericht op het zoeken naar oplossingen waarbij de positieve invloeden en de veerkracht van mensen centraal staan. 

Systeemtherapie is een vorm van therapie dat bij veel verschillende problematiek kan worden ingezet. Systemische therapie wordt bijvoorbeeld ingezet bij problemen binnen gezinnen of relaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een scheiding. Hierdoor kan er een bepaald disbalans binnen een gezin zijn ontstaan. Partners kunnen moeite hebben om elkaar te begrijpen. Zij kunnen hun frustraties en verdriet lastig communiceren. De betrokken personen zijn vaak overtuigd van hun eigen gelijk en gedragingen. Met behulp van systemische therapie kan er inzicht worden verkregen in het systeem. Hierdoor kunnen problemen aangekaart en verholpen worden. Er wordt gedurende de therapiesessies voornamelijk stilgestaan bij de positieve invloeden die het systeem kunnen hebben. Systemische therapie is een oplossingsgerichte therapie waarbij het maken van verwijten en beschuldigingen vermeden wordt.

Ook wordt systemische therapie vaak toegepast wanneer er sprake is huiselijk geweld. Systeemtherapie is hierbij een effectief behandelmethode gebleken aangezien alle verschillende partijen hierbij betrokken worden. Ook wanneer er kinderen in het spel zijn, is het van belang hen bij de therapiesessies te betrekken. De focus ligt ook hier bij het zoeken naar een oplossing door middel van het aanpassen van bestaande problematische patronen. In deze situaties staat voorop dat het geweld stopt en de gezinssituatie weer stabiel en veilig wordt.

Daarnaast kan systemische therapie worden ingezet bij dieperliggende psychische problematiek, zoals een depressie, angstklachten, dwangstoornissen of ADHD. Hierbij wordt voornamelijk gekeken naar het effect van de omgeving op de psychische klachten, maar ook naar het effect van de psychisch klachten op de omgeving. Systeemtherapie zal vaak in combinatie plaatsvinden met een andere behandeling van de klachten. 

Systeemtherapie kan zowel bij volwassenen als bij kinderen of jongeren een effectieve behandelmethode zijn. Bij jongeren met ernstige gedragsproblematiek of emotieregulatieproblemen wordt vaak systemische therapie toegepast. Denk hierbij bijvoorbeeld om jongeren met drugs of alcohol problemen of jongeren die te maken hebben gehad met sexueelgrensoverschreidend gedrag. 

Tijdens systemische therapie sessies zal de invloed van het systeem op de klachten aan het licht komen en zullen verbeteringen in deze patronen kunnen worden aangebracht. Door het tijdig in kaart brengen van en aan te pakken van bovengenoemde problematiek door middel van systemische therapie, kan voorkomen worden dat klachten toenemen.

Systeemtherapie wordt uitgevoerd door een therapeut. Deze therapeut zal tijdens de therapiesessies de onderlinge interactie patronen in kaart brengen. Allereerst zal de cliënt worden uitgenodigd voor een intakegesprek. Samen met de patiënt zal de therapeut bekijken welke factoren een rol spelen bij de problematiek. De volgende vragen zullen tijdens dit intakegesprek centraal staan: 

  • Welke klachten ervaart u? 
  • Wat is de oorzaak van de klachten? 
  • Welke relaties of interacties hebben invloed op uw klachten?
  • Wat is de impact hiervan op de betrokkenen?
  • Wat wilt u met deze therapie bereiken? Welke interacties zou u willen verbeteren?
  • Welk gedrag zou er moeten worden veranderd om het doel van de therapie te kunnen bereiken?