Zelfbeschadiging: Wat is het en hoe stop je het?

8 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Zelfbeschadiging, ook wel bekend als automutilatie, is een complex en vaak taboe beladen onderwerp dat de levens van vele individuen beïnvloedt. Deze vorm van gedrag, waarbij mensen opzettelijk letsel toebrengen aan hun eigen lichaam, gaat vaak gepaard met diepgewortelde emotionele pijn en innerlijke strijd. Hoewel het moeilijk is om de precieze oorzaken van zelfbeschadiging vast te stellen, kan het dienen als een ongezonde manier om met intense emoties om te gaan. In dit artikel zullen we de complexiteit van zelfbeschadiging verkennen, de mogelijke oorzaken en gevolgen bespreken, en de noodzaak van begrip en ondersteuning benadrukken om deze pijnlijke cyclus te doorbreken.

Automutilatie is een samengesteld woord dat bestaat uit twee delen: ‘auto’ en ‘mutilatie’. ‘Auto’ is afgeleid van het Griekse woord ‘autos’, wat ‘zelf’ betekent, en ‘mutilatie’ verwijst naar het moedwillig toebrengen van lichamelijk letsel of schade aan zichzelf. Dus automutilatie verwijst naar het bewust beschadigen van het eigen lichaam, vaak als een vorm van zelfbeschadigend gedrag. Dit kan zich uiten in het snijden, branden, krabben of op andere manieren letsel toebrengen aan het lichaam. Automutilatie wordt vaak geassocieerd met psychische aandoeningen zoals borderline persoonlijkheidsstoornis en kan dienen als een manier om emotionele pijn te verlichten of omgaan met stress.

Zelfbeschadiging, ook bekend als zelfverwonding of zelfdestructief gedrag, verwijst naar het opzettelijk toebrengen van letsel aan het eigen lichaam. Het is een complex fenomeen dat voorkomt bij mensen van alle leeftijden, geslachten en achtergronden. Zelfbeschadiging kan zich op verschillende manieren manifesteren, waaronder snijden, krabben, branden, slaan, haar uittrekken en het innemen van giftige stoffen.

Hoewel zelfbeschadiging soms verward kan worden met een suïcidaal gedrag, is het belangrijk om te begrijpen dat ze niet altijd hetzelfde zijn. Zelfbeschadiging is vaak een manier voor individuen om met intense emotionele pijn, innerlijke leegte, woede of frustratie om te gaan. Het kan dienen als een manier om tijdelijk verlichting te vinden van emotionele druk of om gevoelens van controle te ervaren.

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan zelfbeschadigend gedrag. Psychische aandoeningen zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, angststoornissen of eetstoornissen kunnen een rol spelen. Traumatische ervaringen, misbruik, verwaarlozing of andere vormen van onverwerkte stress kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van zelfbeschadiging.

Het is belangrijk op te merken dat zelfbeschadiging een serieus probleem is dat onmiddellijke aandacht en zorg vereist. Als je jezelf of iemand anders in een noodsituatie bevindt, is het belangrijk om onmiddellijk contact op te nemen met een hulpverlener of de hulpdiensten. Er zijn hulpbronnen beschikbaar om mensen bij te staan in tijden van crisis en het bieden van de nodige ondersteuning.

Automutilatie, ook bekend als zelfverwonding, is een complexe gedragsuiting die kan voorkomen bij volwassenen. Het is belangrijk om te leren hoe je automutilatie bij volwassenen kunt herkennen, zodat je passende hulp en ondersteuning kunt bieden. Hier zijn enkele belangrijke punten om op te letten:

  1. Fysieke tekenen: Let op onverklaarbare snijwonden, brandwonden, krassen of blauwe plekken op de armen, benen of andere delen van het lichaam. Deze kunnen indicaties zijn van automutilatie.
  2. Verberg Gedrag: Mensen die zichzelf verwonden, proberen vaak hun gedrag te verbergen. Let op tekenen van terugtrekking, het dragen van lange mouwen of broeken in warm weer, en het vermijden van activiteiten waarbij ze hun lichaam moeten blootstellen.
  3. Onverklaarbare voorwerpen: Kijk uit naar scherpe voorwerpen zoals scheermessen, messen, lucifers of aanstekers die niet gebruikelijk zijn om in iemands bezit te hebben. Dit kunnen hulpmiddelen zijn die worden gebruikt bij automutilatie.
  4. Emotionele tekenen: Automutilatie is vaak gerelateerd aan onderliggende emotionele problemen zoals angst, depressie, stress of een persoonlijkheidsstoornis. Let op tekenen van emotionele instabiliteit, stemmingswisselingen, sociale isolatie, laag zelfbeeld en gevoelens van hopeloosheid.
  5. Gesprekken over zelfbeschadiging: Sommige volwassenen kunnen indirect hints geven over hun zelfverwondingsgedrag. Ze kunnen bijvoorbeeld praten over littekens, verwondingen of verlangens om zichzelf pijn te doen. Neem dergelijke opmerkingen serieus en bied een luisterend oor.
  6. Veranderingen in eet- of slaappatronen: Automutilatie kan leiden tot verstoringen in eet- en slaapgewoonten. Let op onverklaarbare gewichtsveranderingen, eetstoornissen, slapeloosheid of overmatige slaap.

Als je automutilatie vermoedt bij een volwassene, is het belangrijk om begripvol en ondersteunend te zijn. Moedig hen aan om professionele hulp te zoeken bij een psycholoog, psychiater of huisarts. Bied een luisterend oor en vermijd het veroordelen van hun gedrag. Zelfverwonding is vaak een manier om met emotionele pijn om te gaan, en het is essentieel om de onderliggende oorzaken aan te pakken.

Hoewel de oorzaken van zelfbeschadiging kunnen variëren, zijn er verschillende veel voorkomende factoren die bijdragen aan dit gedrag.

Een van de belangrijkste oorzaken van zelfbeschadiging is emotionele pijn en psychisch lijden. Mensen die zelfbeschadigend gedrag vertonen, kunnen moeite hebben om emoties op een gezonde manier te uiten of te verwerken. Ze kunnen gevoelens van intense woede, verdriet, angst of leegte ervaren, en zelfverwonding kan dienen als een manier om deze emoties tijdelijk te verlichten of te ontsnappen aan de innerlijke pijn.

Daarnaast kan een geschiedenis van trauma een rol spelen bij zelfbeschadigend gedrag. Personen die traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt, zoals fysiek of seksueel misbruik, kunnen zelfbeschadiging gebruiken als een manier om controle te krijgen over hun eigen lichaam of als een manier om zichzelf te straffen voor wat ze hebben meegemaakt.

Sommige mensen kunnen ook geneigd zijn tot zelfbeschadiging als gevolg van een laag zelfbeeld of gevoelens van zelfhaat. Ze kunnen zichzelf zien als waardeloos, onwaardig of schuldig, en het toebrengen van pijn aan zichzelf kan worden gezien als een vorm van boetedoening of als een manier om de innerlijke negatieve stemmen te sussen.

Bovendien kan het hebben van een onderliggende psychische aandoening, zoals depressie, angststoornissen, borderline persoonlijkheidsstoornis of eetstoornissen, het risico op zelfbeschadiging vergroten. Deze aandoeningen kunnen een gevoel van hulpeloosheid, isolatie of intense innerlijke spanning veroorzaken, wat kan leiden tot zelfbeschadigend gedrag als een poging om ermee om te gaan.

Het is belangrijk op te merken dat zelfbeschadiging geen gezonde of effectieve manier is om met deze problemen om te gaan. Hoewel het tijdelijke opluchting kan bieden, kan het ook ernstige lichamelijke en emotionele schade veroorzaken. Het is essentieel voor mensen die zelfbeschadiging ervaren om professionele hulp te zoeken, zoals therapie of counseling, om de onderliggende oorzaken van hun gedrag aan te pakken en gezondere copingmechanismen aan te leren.

Behandeling van automutilatie is een complex proces dat zorgvuldige en individueel afgestemde benaderingen vereist. Het doel van de behandeling is om de onderliggende oorzaken van zelfbeschadigend gedrag aan te pakken en gezonde coping mechanismen te ontwikkelen. Een effectieve behandeling omvat meestal een combinatie van therapieën, medicatie en ondersteuning.

Cognitieve gedragstherapie 

Therapie speelt een cruciale rol bij de behandeling van automutilatie. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is vaak de eerste keuze. Deze vorm van therapie helpt individuen om negatieve gedachten en patronen te herkennen en te veranderen, gezonde copingstrategieën aan te leren en nieuwe manieren te vinden om met emotionele pijn om te gaan.

Dialectische gedragstherapie

Daarnaast kan dialectische gedragstherapie (DGT) ook effectief zijn bij de behandeling van automutilatie. DGT richt zich op het ontwikkelen van vaardigheden om emotieregulatie, stressvermindering, zelfzorg en communicatie te verbeteren. Het biedt ook individuele therapie, groepstherapie en telefonische coaching om betrokkenheid en continuïteit van de behandeling te waarborgen.

Medicatie

Medicatie kan een aanvullende rol spelen bij de behandeling van automutilatie, vooral wanneer er sprake is van onderliggende stemmingsstoornissen of psychische aandoeningen. Antidepressiva, stemmingsstabilisatoren en angstremmers kunnen worden voorgeschreven om symptomen te verminderen en de geestelijke gezondheid te ondersteunen.

Steun

Naast therapie en medicatie is het belangrijk dat mensen met automutilatie voldoende steun en begrip krijgen. Steungroepen, individuele counseling en een ondersteunend sociaal netwerk kunnen een essentiële rol spelen bij het herstelproces. Het is ook belangrijk om een veilige omgeving te creëren en potentiële triggers te vermijden.

Behandeling van automutilatie vereist tijd, geduld en toewijding, zowel van de persoon zelf als van de professionals die hen helpen. Een holistische aanpak, waarbij zowel de fysieke als de psychologische aspecten worden aangepakt, is essentieel voor succesvol herstel. Met de juiste behandeling en ondersteuning kunnen mensen die lijden aan automutilatie leren omgaan met hun emoties op een gezonde en constructieve manier.

Als je geconfronteerd wordt met zelfbeschadigend gedrag, is het belangrijk om te weten dat er hulp beschikbaar is en dat je niet alleen bent. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen:

  1. Zoek steun: Praat met iemand die je vertrouwt, zoals een vriend, familielid of een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Het delen van je gevoelens kan een grote opluchting zijn en anderen kunnen je helpen bij het vinden van hulp.
  2. Zoek professionele hulp: Maak een afspraak met een therapeut, psycholoog of huisarts die gespecialiseerd is in geestelijke gezondheid. Zij kunnen je helpen een zelfbeschadiging test af te nemen, en de onderliggende oorzaken van het zelfbeschadigende gedrag aan te pakken en gezonde coping mechanismen te ontwikkelen.
  3. Ontwikkel gezonde copingstrategieën: Leer gezondere manieren om met emotionele pijn en stress om te gaan. Dit kan onder andere bestaan uit het uiten van je gevoelens door middel van schrijven of kunst, ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, sporten of het zoeken naar afleiding door middel van hobby’s.
  4. Creëer een veilige omgeving: Verwijder objecten die je kunt gebruiken om jezelf te verwonden uit je directe omgeving. Maak een lijst met alternatieve activiteiten of plekken waar je naartoe kunt gaan als de drang om jezelf pijn te doen opkomt.
  5. Wees geduldig en mild voor jezelf: Het herstelproces kan tijd kosten. Wees niet te hard voor jezelf als je een terugval hebt. Blijf focussen op je welzijn en geef niet op. Elke stap in de richting van positieve verandering is waardevol.

Onthoud dat het zoeken naar professionele hulp van cruciaal belang is bij zelfbeschadiging. Deze suggesties kunnen als startpunt dienen, maar een deskundige kan je helpen bij het opstellen van een persoonlijk behandelplan dat het beste bij jou past.

De Balance kliniek biedt discrete behandeling en ondersteuning voor mensen die zelfbeschadiging ervaren. Met een rustgevende omgeving en professionele specialisten, is de kliniek gericht op het bieden van hoogwaardige zorg. De behandelingen worden gebaseerd op de nieuwste onderzoeksresultaten en methoden, waardoor patiënten toegang hebben tot effectieve interventies. De kliniek streeft ernaar om een veilige en ondersteunende omgeving te creëren, waarin individuen de tools en het begrip krijgen die ze nodig hebben om met zelfbeschadiging om te gaan.

Automutilation – an overview | ScienceDirect Topics

Self-Mutilation: Cutting, Burning — Treatments and More (webmd.com)

Stichting Zelfbeschadiging | Voor en door mensen die zichzelf beschadigen

Automutilatie – Aandoeningen | Gezondheidsplein.nl

Differentiële diagnostiek bij automutilatie | NTvG

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness