6 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat is narcolepsie? Narcolepsie is een slaapstoornis waarbij iemand overdag plotseling in slaap kan vallen. Deze slaapziekte werd voor het eerst in 1916 beschreven als een ‘’korte, plotselinge, ongewilde slaapaanval’’.

De eerste verschijnselen van narcolepsie komen over het algemeen meestal tot uiting wanneer iemand tussen de 15- en 35- jarige leeftijd is. Het aantal mensen in Nederland met narcolepsie wordt geschat op ongeveer 6000 tot 8000 mensen. Het is een erg zeldzame aandoening en dat komt deels omdat deze slaapstoornis moeilijk te diagnosticeren is. De verschijnselen van narcolepsie worden door artsen namelijk vaak verward met klachten van mentale aard. Hierdoor zijn er in Nederland slechts 1500 mensen gediagnosticeerd met Narcolepsie. Gemiddeld kan het tot wel tien jaar duren voordat er bij iemand de juiste diagnose wordt gesteld. Wanneer iemand deze slaapziekte eenmaal ontwikkeld heeft, komt hij of zij hier ook niet meer vanaf. 

De oorzaak van narcolepsie is lange tijd onbekend geweest. Pas rond 2000 ontdekte men dat Narcolepsie naar alle waarschijnlijkheid een auto-immuunziekte is. Bij een auto-immuunziekte keert het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam. Dit betekent dus dat uw eigen afweersysteem cellen van uw eigen lichaam kapot maakt. 

In het geval van narcolepsie worden er hersencellen kapot gemaakt die de aanmaak van hypocretine regelen. Hypocretine is een boodschapperstof en wordt ook wel orexine genoemd. Hypocretine is een heel belangrijk stofje in de hersenen dat ervoor zorgt dat iemand wakker blijft en ook weer kan gaan slapen. Wanneer dit stofje niet wordt aangemaakt, zal er een storing ontstaan in het waak- en slaapritme. Hierdoor kan iemand plotseling overdag in slaap vallen. Bij narcolepsie is dit het geval. 

Er zijn verschillende narcolepsie symptomen bekend waarbij het overdag in slaap vallen een van de meest voorkomende is. Wanneer iemand zich afvraagt ‘’heb ik narcolepsie?’’ dan kunnen de volgende narcolepsie symptomen bekend voorkomen:

  • Slaapaanvallen: Vrijwel iedereen die lijdt aan deze slaapziekte heeft overdag regelmatig last van korte slaapaanvallen. Iemand kan zomaar overdag in slaap vallen. Deze aanvallen duren ongeveer tien tot dertig minuten. Iemand kan deze aanvallen vaak aan voelen komen. Het is erg moeilijk om deze slaapaanvallen tegen te gaan. Daarnaast ervaart iemand gedurende de dag vaak vermoeidheidsklachten.
  • Kataplexie: De grote meerderheid van de mensen met narcolepsie ervaren daarbij ook kataplexie. Kataplexie is een korte periode van spierverslapping. Dit kan getriggerd worden door bepaalde inspanningen of emoties. Dit verschijnsel zal zich altijd vanzelf en relatief snel weer herstellen.
  • Slaapverlammingen: Tijdens een slaapverlamming is iemand zich nog geheel bewust van wat er in zijn of haar omgeving gebeurd, maar is op dat moment niet in staat om te bewegen. Gemiddeld heeft een op de drie mensen met narcolepsie ook last van slaapverlammingen.
  • Hypnagoge Hallucinatie: Iemand kan zeer realtische droombeelden ervaren die erg beangstigend kunnen zijn. Dit kan enkele minuten duren en kunnen zowel overdag als in de nacht voordoen. Ongeveer een op de vier patiënten heeft hier last van.
  • Verstoring van slaap: Iemand met narcolepsie ervaart vaak ook problemen met nachtelijke slaap. Gedurende de nacht wordt de slaap regelmatig onderbroken. Gemiddeld wordt iemand elke paar uur wakker. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals de hypnagoge hallucinaties of door lichamelijke bewegingen tijdens de slaap. 

Overdag in slaap vallen kan een aanwijzing zijn dat u lijdt aan narcolepsie. Ook wanneer u last heeft van de andere, minder voor de hand liggende narcolepsie symptomen, kan het zijn dat er sprake is van deze slaapziekte. Wanneer u zich bezig houdt met de vraag ‘’heb ik narcolepsie?’’, dan is het raadzaam om contact op te nemen met uw huisarts. Uw huisarts kunt u vervolgens doorverwijzen naar een centrum gespecialiseerd in waak- en slaapstoornissen voor verdere diagnostiek en behandeling. 

Om vervolgens de vraag ‘’heb ik narcolepsie?’’ goed te kunnen beantwoorden, zullen er verschillende onderzoeken plaatsvinden. Niet alle onderzoeken zijn altijd nodig om een diagnose te stellen. In sommige gevallen kan een diagnose al snel gesteld worden, terwijl in andere gevallen aanvullende onderzoeken nodig zijn. Deze onderzoeken kunnen uit de volgende onderdelen bestaan: 

  • Vragenlijsten en dagboek: Allereerst zal de patient gevraagd worden om vragenlijsten in te vullen en een slaapdagboek bij te gaan houden. Dit zal de arts beter inzicht geven in de klachten en ernst hiervan. Ook kunnen er eventueel andere oorzaken voor de slaperigheid worden uitgesloten.
  • Bloedonderzoek: Een bloedonderzoek zal plaatsvinden wanneer er eventuele andere achterliggende oorzaken moeten worden uitgesloten. Dit is niet bij iedere patiënt noodzakelijk.
  • Polysomnografie (PSG): Soms kan er een aanvullend slaaponderzoek nodig zijn. Gedurende dit onderzoek worden er tijdens uw slaap verschillende parameters gemeten. Deze parameters zeggen iets over de hersenactiviteit, spieractiviteit, ademhaling, zuurstofgehalte en oogbeweging tijdens uw slaap. 
  • Multiple Slaap Latentie Test (MSLT): Dit is een slaaptest die overdag wordt uitgevoerd. Hierbij wordt gekeken hoe snel iemand in slaap valt. Op verschillende momenten gedurende de dag zal de patiënt gevraagd worden om te gaan slapen. Een kenmerk van narcolepsie is dat de persoon binnen vijf tot tien minuten in slaap valt. Ook de soort slaap waarin iemand in een korte tijd terecht komt, kan dan worden onderzocht.
  • Actigrafie: Tijdens dit onderzoek wordt iemand aangesloten op een kastje en worden onder andere lichaamsbewegingen gemeten. Hierdoor kan er een inschatting gemaakt worden van hoeveel uur iemand wakker is en hoeveel uur iemand slaapt. Tijdens het slapen zal iemand namelijk vrijwel niet bewegen.

Overdag in slaap vallen kan iemand erg belemmeren in het dagelijkse leven. Het is daarom wenselijk om narcolepsie symptomen zo goed mogelijk te behandelen. Narcolepsie kan helaas nog niet genezen worden. Zoals eerder beschreven, wordt narcolepsie naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door een tekort aan het hormoon hypocretine. Het is helaas nog niet mogelijk om dit tekort op te heffen door het aan patiënten toe te dienen. Wanneer iemand deze slaapziekte eenmaal heeft ontwikkeld, komt hij of zij hier dus niet meer vanaf.

Omdat narcolepsie niet te genezen is, zal de focus van de behandelingen voornamelijk liggen op het verminderen van de narcolepsie symptomen. De narcolepsie symptomen zoals het overdag in slaap vallen, spierverslappingen en angstige dromen kunnen door middel van medicatie behandeld worden. Deze klachten zullen hierdoor echter niet geheel verdwijnen. Daarnaast bestaat de kans dat iemand bijwerkingen van de medicatie zal ervaren. Aangezien de klachten bij deze slaapziekte erg verschillend van aard kunnen zijn, is gerichte behandeling per symptoom noodzakelijk. Sommige soorten medicatie verminderen een combinatie van symptomen, terwijl andere medicijnen zich richting op een specifiek symptoom. 

De medicatie zal, vanzelfsprekend, te alle tijde door een arts worden voorgeschreven. Het is daarnaast ook van groot belang dat u het verdere beloop hiervan met uw arts bespreekt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wanneer u wilt stoppen met de medicatie, u bijwerkingen ervaart of wanneer de medicatie uw klachten niet (voldoende) verminderen. Het kan vaak even duren voordat de juiste samenstelling en dosering is gevonden. De meeste patiënten zullen voor de rest van hun leven medicatie moeten gebruiken om de narcolepsie symptomen te remmen. 

Overdag in slaap vallen en de andere narcolepsie symptomen kunnen een grote impact hebben op het dagelijkse functioneren van de patiënt. Het is daarom van groot belang om goed te leren omgaan met de symptomen en het dagelijkse leven hierop aan te passen. Iemand zal moeten leren leven met de beperkingen die deze slaapstoornis met zich mee brengt. De volgende tips kunnen hierbij helpen: 

  • Probeer te zorgen voor regelmatig slaappatroon met vaste tijden om naar bed te gaan en op te staan. Overdag in slaap vallen kan hierdoor voorkomen worden
  • Het is verstandig om de eetgewoontes in de gaten te houden. Bepaalde voeding kan vermoeidheid uitlokken (denk hierbij aan snoep en koolhydraten). Het is ook af te raden om vlak voor het slapen alcohol of koffie te drinken.
  • Zorg voor voldoende lichamelijke beweging. Dit zal de nachtrust en de concentratie gedurende de dag stimuleren. 
  • Het inplannen van korte dutjes kunnen spontane slaapaanvallen gedurende de dag voorkomen. Regelmaat is hierbij van belang. 
  • Alcohol en drugs kunnen narcolepsie symptomen uitlokken. Het is dus beter om dergelijke middelen niet te gebruiken. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness