5 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat zijn psychosomatische klachten? Stelt u zich eens voor: U ervaart ernstige en langdurige lichamelijke klachten, maar artsen kunnen geen lichamelijke oorzaak van de klachten ontdekken. Klachten die u ervaart kunnen bijvoorbeeld bestaan uit extreme hoofdpijnklachten, rugklachten of buikkrampen. Verschillende onderzoeken en testen laten geen afwijkingen zien. Er ligt dus geen lichamelijke aandoening ten grondslag aan de klachten. In dat geval kan er mogelijk sprake zijn van een psychosomatische stoornis.

Wat zijn psychosomatische klachten precies? Psychosomatische klachten zijn lichamelijke klachten die niet verklaard kunnen worden door een lichamelijke aandoening. Artsen kunnen dus geen lichamelijke oorzaak vinden voor deze lichamelijke klachten. Deze aandoening wordt ook wel SOLK genoemd. SOLK staat voor ‘somatisch onverklaarde lichamelijke klachten’. Deze klachten zullen over het algemeen niet vanzelf weer verdwijnen. 

Het is bekend dat psychosomatische klachten toenemen als gevolg van psychische problematiek. De klachten die eigenlijk van psychische aard zijn, komen als lichamelijke klachten of symptomen tot uiting. Dit wordt ook wel somatisatie genoemd. Het is belangrijk om te realiseren dat iemand deze lichamelijke klachten daadwerkelijk ervaart. De klachten zijn er dus echt. Het is niet zo dat iemand dit verzint of het zich inbeeld. De psychosomatische klachten die iemand heeft kunnen ernstig zijn en lang aanhouden. Hierdoor kunnen deze klachten een belemmering vormen voor het sociale en professionele functioneren. Iemand kan bijvoorbeeld moeite hebben met het uitvoeren van zijn of haar werk. Dit kan in sommige gevallen zelf leiden tot langdurige periodes van arbeidsongeschiktheid. 

Psychosomatische klachten komen bij relatief veel mensen in Nederland voor. Ongeveer 20 tot 30 procent van de patiënten die de huisarts bezoeken wegens klachten, ervaren lichamelijke klachten die door een arts niet te verklaren zijn. Deze onverklaarbare lichamelijke klachten komen vaker voor bij vrouwen. Ruim 70 procent van deze patiënten is namelijk vrouw. Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat ruim 50 procent van de mensen die lijdt aan een psychosomatische stoornis, last heeft van andere onderliggende aandoeningen van psychische aard zoals een depressie of angststoornis. In de meeste gevallen komen psychosomatische klachten tot uiting bij jong volwassenen.  

De klachten en symptomen die iemand met een psychosomatische stoornis ervaart, kunnen per persoon variëren. Ook kan iemand last hebben van een combinatie van lichamelijke klachten. Enkele veelvoorkomende psychosomatische klachten voorbeelden zijn: 

  • Extreme vermoeidheidsklachten.
  • Klachten van spieren en verkrampingen in de nek, rug en schouders. 
  • Buikpijn, buikkrampen of klachten van de maag en/of darmen. 
  • Hoofdpijnklachten of migraine aanvallen. 
  • Klachten van de ademhaling zoals hyperventilatie, benauwdheidsklachten of astma. 
  • Huidaandoeningen. 
  • Problemen met concentratie of geheugen. 
  • Neurologische klachten zoals moeite met bewegen of uitval van lichaamsdelen.
  • Overige pijnklachten zoals fibromyalgie. 
  • Hartkloppingen of pijnklachten op de borst.
  • Oorsuizen. 
  • Duizeligheid en misselijkheid.

Mensen die lijden aan klachten van psychosomatische aard, hebben vaak de overtuiging dat er een lichamelijke oorzaak van de klachten is. Daarnaast heerst bij hen de overtuiging dat de klachten zeer ernstig zijn. Hierdoor verzoeken zij de artsen continu om meer onderzoeken uit te voeren naar de lichamelijke klachten. Keer op keer wijzen deze onderzoeken niks uit. De conclusie van de artsen blijft dat er geen lichamelijk afwijking of oorzaak is voor de klachten. Toch vinden de patiënten het vaak moeilijk te accepteren dat de klachten mogelijk worden veroorzaakt door psychische problematiek. 

Het feit dat een arts bij dergelijke psychosomatische klachten geen oorzaak kan vinden, betekent niet dat er ook geen oorzaak is of dat de klachten er niet zijn. Verschillende factoren kunnen namelijk een rol spelen bij het ontwikkelen van psychosomatische klachten. Het gaat hierbij vaak om een combinatie van factoren. Dit kunnen bijvoorbeeld sociale factoren, culturele factoren, psychische factoren of omgevingsfactoren zijn. Deze factoren hebben invloed op de emotie en spanning die iemand ervaart. Wanneer deze emoties en spanningen te veel worden, kan dit zich gaan uiten in lichamelijke klachten. 

Mogelijke factoren die een rol spelen bij het ontwikkelen van psychosomatische klachten zijn: 

  • Een verhoogde werkdruk. 
  • Emotionele problemen of conflicten. 
  • Relatieproblematiek. 
  • Fysieke of psychische trauma’s. 
  • Omgaan met een ernstige ziekte of chronische aandoeningen. 
  • Sociale-culturele factoren. Wanneer psychische problematiek in de cultuur niet aanvaard wordt, kunnen de mentale klachten geuit worden als lichamelijke klachten. 
  • Langdurige periode van stress. 

Wanneer iemand ernstige lichamelijke klachten ervaart, is het allereerst van belang dat een lichamelijke aandoening wordt uitgesloten. Het is daarom raadzaam om altijd eerst uw huisarts te raadplegen. Uw huisarts kan u eventueel doorverwijzen naar de juiste specialist voor nader onderzoek. In het geval van psychosomatische klachten zal er geen aantoonbare lichamelijk aandoening gevonden worden. Toch zijn de klachten wel degelijk aanwezig. Ondanks dat er in het geval van psychosomatische klachten geen aantoonbare lichamelijke oorzaak gevonden kan worden, kan er alsnog wel behandeling plaatsvinden. Een behandeling van dergelijke klachten zal zich op verschillende factoren focussen. Het is namelijk van belang dat de behandeling zich richt op de lichamelijke klachten, alsmede op de psychische en sociale factoren die hierop van invloed zijn. 

Wanneer duidelijk wordt dat de lichamelijke klachten worden veroorzaakt door een psychosomatische stoornis, zal de patiënt worden doorverwezen naar een psycholoog of psychiater voor adequate behandeling. Een behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit psychotherapie. Deze vorm van therapie is bewezen effectief. Er bestaan verschillende vormen van psychotherapie. Samen met de therapeut zal bekeken worden welke vorm van psychotherapie het beste past bij de klachten en problematiek. Zo kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor cognitieve gedragstherapie, gezins- of relatietherapie of groepstherapie. 

In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven voor de achterliggende psychische problematiek. Het gaat hierbij voornamelijk om een antidepressivum of lichte slaapmedicatie. Over het algemeen wordt gebruik van medicatie bij psychosomatische klachten zo veel mogelijk vermeden. Dit geldt ook voor medicatie die zich op de lichamelijke klachten richten. Met het voorschrijven van medicatie is het probleem niet opgelost, namelijk de psychische problematiek die de klachten veroorzaakt. 

Daarnaast is het ook van belang dat de patiënt en de omgeving leert omgaan met deze stoornis en de lichamelijke klachten die hierbij komen kijken. Het is belangrijk dat de omgeving de klachten serieus neemt. De klachten die iemand heeft, zijn wel degelijk aanwezig. Het tonen van begrip en het erkennen van de klachten door de omgeving kan iemand geruststellen. Wanneer iemand klachten ervaart, probeer deze dan zo objectief mogelijk te bekijken. Bespreek dit eventueel met de behandelaar of een naasten. Breng in kaart in welke situaties of op welke momenten de klachten toenemen of juist verminderen. Blijf daarnaast goed praten over de klachten en de achterliggende psychische problematiek. Maak bepaalde interacties die de klachten mogelijk in stand houden bespreekbaar. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness