7 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Sociale fobie is een angststoornis en wordt daarom ook wel een sociale angststoornis genoemd. Er bestaan verschillende soorten angststoornissen waarvan de sociale angststoornis de meest voorkomende is. Ongeveer 5 – 15% van de Nederlandse bevolking krijgt gedurende zijn of haar leven te maken met een sociale angststoornis. In de meeste gevallen komen de klachten tot uiting vóór het 20e levensjaar. Deze stoornis komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Maar wat is sociale angst precies? Sociale fobie is een aandoening waarbij iemand extreem angstig is voor een bepaalde sociale situatie. De persoon is in sociale situaties voornamelijk erg bang voor de kritiek of reactie van een ander. Hierdoor kan men sociaal angstig zijn voor de meest onschuldige situaties zoals het maken van een praatje, uit eten gaan met vrienden, het bezoeken van een feestje of het geven van een presentatie. Deze angst is vaak niet reëel. Vaak is de persoon in kwestie zich hier ook van bewust maar kan deze angsten niet onderdrukken.  

Een sociale angststoornis kan op verschillende manieren tot uiting komen en wordt daarom ingedeeld in twee subtypen: specifieke sociale fobie en gegeneraliseerde sociale fobie. Bij specifieke sociale fobie beperkt de angst zich tot een specifieke sociale situatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan podiumangst. Iemand zal hierdoor extreem angstig worden voor het geven van een presentatie, maar daarentegen geen problemen ondervinden tijdens andere sociale gelegenheden zoals een etentje. Bij gegeneraliseerde sociale fobie is iemand sociaal angstig in verschillende situaties.

Natuurlijk is het goed om te realiseren dat een vorm van spanning of angst in bepaalde situaties normaal is. Echter is deze angst bij een sociale angststoornis in extreme mate aanwezig. Doordat iemand extreem sociaal angstig kan zijn, zal de persoon steeds vaker dergelijke sociale situaties gaan vermijden. Hierdoor kan deze angst voor mensen een grote impact hebben op iemand zijn leven. 

Er is nog geen specifieke of duidelijke oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van een sociale angststoornis. Wel is bekend dat verschillende factoren de kans op het ontwikkelen van een sociale angststoornis zouden kunnen vergroten. De volgende erfelijke factoren en omgevingsfactoren kunnen van invloed zijn: 

  • Net als bij andere angststoornissen kan erfelijkheid een rol spelen bij het ontstaan van een sociale fobie. Zo is gebleken dat de kans op het ontwikkelen van een angststoornis drie keer groter is wanneer er binnen de familie angststoornissen voorkomen. 
  • De aanwezigheid van bepaalde neurotransmitters in de hersenen kunnen ook van invloed zijn. Een neurotransmitter is een soort boodschapperstofje dat communicatie tussen zenuwcellen in de hersenen mogelijk maakt. Er zijn aanwijzingen dat een verstoring hierin de kans op sociale fobie kan vergroten. Mogelijk speelt het stresssysteem van het lichaam ook een belangrijke rol bij het ontwikkelen van sociale fobie. Het is echter nog onduidelijk hoe dit precies verband houdt.
  • Het doormaken van een heftige gebeurtenis kan een trauma veroorzaken. Dit kan ook van invloed zijn op het ontwikkelen van een dergelijke angststoornis. 
  • De opvoeding zou ook een belangrijke factor kunnen zijn die sociale angst kan veroorzaken. Hoe iemand leert om te gaan met angst kan namelijk van belang zijn. Ook nemen kinderen vaak gedrag van hun ouders of verzorgers over. Als een ouder veel angstig gedrag vertoont, is de kans aanwezig dat het kind dit gedrag over zal nemen. 

Er bestaan een aantal overige kenmerken die samenhangen met het ontstaan van een sociale angststoornis. Zo blijkt namelijk dat een sociale angststoornis vaker voorkomt wanneer iemand alleen woont, geen werk heeft of onder mensen met een laag inkomen. Of iemand een voorgeschiedenis heeft van psychische klachten, bijvoorbeeld een depressie of verslavingsproblematiek, kan ook van invloed zijn. De oorzaak-gevolg relatie tussen deze factoren en een sociale angststoornis is nog niet helemaal duidelijk. Zo kan werkloosheid namelijk leiden tot het ontwikkelen van een sociale angststoornis, maar kan een sociale angststoornis er ook voor zorgen dat iemand niet meer in staat is om te werken. 

Iemand met een sociale angststoornis is sociaal angstig in verschillende sociale situaties. Hij is dan voornamelijk erg bang voor de kritiek of reactie van een ander. De patiënt ervaart dus een extreme angst voor mensen. Sociale fobie kan zich uiten in verschillende mentale en/of lichamelijke symptomen. 

Sociale angststoornis symptomen: 

  • Iemand kan pijn op de borst hebben of benauwd worden. 
  • Iemand kan hartkloppingen ervaren, duizelig worden en/of gaan zweten. 
  • Iemand kan het gevoel krijgen dat hij de controle over het lichaam verliest of zelfs het gevoel hebben dat hij dood gaat. 
  • Iemand kan ook last krijgen van een droge mond, diarree, misselijkheid en braken. 

De duur van deze sociale angststoornis symptomen kan variëren. Soms kunnen de klachten een paar minuten aanhouden maar de klachten kunnen ook uren duren. De klachten verdwijnen of verminderen vaak pas wanneer u uit de situatie bent die de angst veroorzaakt. 

De gevolgen van een sociale angststoornis kunnen van grote invloed zijn op het dagelijkse leven en functioneren. Wanneer een sociale angststoornis op jonge leeftijd tot uiting komt, kan dit bijvoorbeeld invloed hebben op het opleidingsniveau. Het opleidingsniveau zal in veel gevallen lager uitvallen door problemen met functioneren op school. Daarnaast kan een gevolg van sociale fobie zijn dat iemand veel eenzaamheid ervaart. De angst voor mensen is dusdanig groot dat iemand zich volledig afsluit van zijn of haar sociale omgeving. 

Het is daarnaast bekend dat het leven met een sociale angststoornis erg stressvol kan zijn. Iemand is voortdurend bezig met de angstklachten en het vermijden van sociale situaties. Het kan dan ook voorkomen dat patiënten hun sociale angststoornis proberen te onderdrukken met behulp van alcohol. Wanneer iemand alcohol drinkt, heeft iemand vaak tijdelijk minder last van de klachten. Een mogelijk ernstig gevolg hiervan kan zijn dat er steeds meer alcohol wordt gedronken of dat er zelfs een verslaving optreedt.  Alcohol lost de problemen niet op, sterker nog, het is vaak de oorzaak van een toename van de angstklachten. 

De sociale angststoornis symptomen zijn vaak van chronische aard en zullen niet vanzelf weer verdwijnen. Het is daarom belangrijk om niet rond te blijven lopen met klachten en om tijdig hulp te zoeken. Het is namelijk mogelijk om met behulp van een adequate behandeling sociale angst te overwinnen. De voornaamste en meest effectieve behandelmethodes bij een sociale fobie zijn psychotherapie of een medicamenteuze behandeling. Deze twee behandelmethodes blijken ongeveer in dezelfde mate effectief te zijn en worden uitgevoerd door een psycholoog of psychiater. In sommige gevallen wordt ook een combinatie van beide therapieën toegepast. 

Psychotherapie: 

Een effectieve behandelmethode kan dus psychotherapie zijn. Cognitieve gedragstherapie (GCT) is een vorm van psychotherapie die wordt toegepast wanneer iemand sociaal angstig is. Dit is een effectieve methode gebleken voor behandeling van zowel specifieke sociale fobie en gegeneraliseerde sociale fobie. Iemand ervaart in beide gevallen irreële angst in sociale situaties. Door middel van cognitieve gedragstherapie worden gedachten geherstructureerd. De irreële en buitenproportionele angst maakt plaats voor reële gedachten passend bij de sociale situaties. Een behandeling met cognitieve gedragstherapie vindt meestal op wekelijkse basis plaats met een duur van ongeveer drie tot zes maanden. Deze vorm van behandeling is voor 60-70% effectief gebleken in het verminderen van sociale angststoornis symptomen.

Medicatie:

Een andere effectieve behandeling van sociale fobie is het gebruik van medicatie. In veel gevallen kan dit helpen de angst te verminderen. Bij deze vorm van behandeling is het wel belangrijk dat er onderscheid wordt gemaakt tussen de twee subgroepen; specifieke sociale fobie en gegeneraliseerde sociale fobie. 

  • Specifieke sociale fobie: Wanneer iemand sociaal angstig is bij specifieke sociale situaties kunnen bètablokkers worden voorgeschreven om deze angst te verminderen. Het is niet nodig om de medicatie voortdurend te blijven gebruiken. Deze bètablokkers hoeven alleen te worden ingenomen vlak voordat de patiënt zal worden blootgesteld aan de angstige situatie. Hierdoor zal de patiënt de lichamelijke symptomen (zoals trillen of hartkloppingen) in mindere mate ervaren. 
  • Gegeneraliseerde sociale fobie: Bij gegeneraliseerde sociale fobie wordt vaak antidepressiva voorgeschreven. Deze medicatie heeft zijn naam te danken aan het feit dat deze voorheen voornamelijk werkzaam bleek te zijn bij het behandelen van een depressie. Tegenwoordig wordt deze medicatie ook bij andere psychische aandoeningen voorgeschreven, zoals bij een sociale angststoornis. Deze medicatie is heeft bij 60 – 80 % van de mensen met een sociale fobie een positief effect. Drie maanden na het starten met de medicatie zullen de meeste patiënten verschil gaan merken. Er bestaan echter ook bijwerken van deze medicatie. Iemand kan bijvoorbeeld minder zin hebben in seks, klachten van de maag of darmen krijgen of onrustig slapen. De psycholoog of psychiater zal hierover met de patiënt in gesprek gaan en de klachten goed blijven monitoren. 

Wat kunt u het beste doen wanneer u sociaal angstig bent? Het is natuurlijk in eerste instantie van belang dat u adequate hulp zoekt bij een psycholoog of psychiater. Naast deze reguliere behandelingen bestaan er ook een aantal sociale fobie tips die u kunnen helpen om te leren omgaan met de angstige gevoelens. 

Hier zijn een aantal sociale fobie tips: 

  • De eerste sociale fobie tip is dat u voldoende moet bewegen. Wanneer u minimaal 30 minuten per dag in beweging bent, zult u merken dat u zich beter gaat voelen. 
  • Zorg ervoor dat u voldoende slaapt en een regelmatig leefpatroon heeft. Het is van belang om regelmaat in te brengen in uw slaapritme, eetpatroon en werkleven. 
  • Het is af te raden om alcohol te drinken of drugs te gebruiken wanneer u sociaal angstig bent. Dit kan namelijk zorgen voor een toename van de klachten.
  • Probeer uw gedachten te ordenen door deze op te schrijven in een dagboek. Dit kan u rust geven op angstige momenten. 

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Intrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstWat Is HypochondrieHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness