6 Minuten

Bewerkt en medisch beoordeeld door THE BALANCE Team
Feit gecontroleerd

Wat is hypochondrie? Hypochondrie, ook wel ziekteangststoornis genoemd, is een psychische aandoening waarbij iemand een sterke overtuiging heeft dat hij of zij ernstige lichamelijk klachten ervaart.  De persoon is erg bang om ziek te worden. Hij of zij is zich daardoor extreem bewust van elke verandering van het lichaam en ervaart dit als ernstige symptomen. Dit kunnen bijvoorbeeld veranderingen in gewicht, krampen, lichte pijnklachten, steken of het ontstaan van een bultje of plekje zijn. Wanneer iemand hypochondrie heeft kan hij of zij deze lichamelijke klachten in detail beschrijven.

Deze klachten worden als veel ernstiger ervaren dan zij in werkelijkheid zijn. De persoon kan daardoor erg angstig worden. De angst is voornamelijk voor het ontwikkelen van ernstige ziektes zoals tumoren of kanker, ernstige chronische aandoeningen of HIV/aids.  Dit zijn echter geen realistische ervaringen. Hypochondrie wordt daarom ook wel ‘ziektevrees’ genoemd. De ziekte waar iemand vreest kan telkens veranderen. Vaak zijn de klachten eigenlijk voornamelijk van emotionele aard maar worden deze lichamelijk ervaren. Hypochondrie is daarom ook wel een denkstoornis.

In Nederland hebben gemiddeld even vaak vrouwen als mannen last van hypochondrie. Huisartsenpraktijken in Nederland rapporten dat ongeveer 5% van de patiënten lijdt aan hypochondrie. Dit komt neer op het feit dat 5 op de 100 mensen hypochondrie ervaart en dus erg bang is om ziek te worden en hierdoor denkt aan een ernstige ziekte te lijden. 

Er is nog geen duidelijke oorzaak voor het ontstaan van hypochondrie ontdekt. Er zijn wel bepaalde factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van hypochondrie of het risico hierop kunnen vergroten. Zo kunnen factoren zoals de opvoeding van invloed zijn. Wanneer ouders gedurende de opvoeding overbezorgd waren over de gezondheid en lichamelijke klachten van hun kind, kan een kind dat op latere leeftijd overnemen. Het is bekend dat de manier hoe iemand met zijn of haar angsten of klachten omgaat invloed heeft op het ontstaan van hypochondrie. Dit blijkt vaak dus voor een deel aangeleerd gedrag te zijn. 

Daarnaast kunnen negatieve ervaringen de kans op het ontwikkelen van hypochondrie vergroten. Wanneer iemand bijvoorbeeld in het verleden een ernstige ziekte heeft doorgemaakt, kan de angst op terugkeer hiervan in de toekomst toenemen. Ook andere negatieve gebeurtenissen, zoals mishandelingen gedurende de jeugd, kunnen van invloed zijn op het ontstaan van hypochondrie. 

Het kan ook deels een erfelijke oorzaak hebben. Iemand kan gevoeliger zijn voor hypochondrie wanneer er in de familie angststoornissen voorkomen.  

Bij hypochondrie is iemand erg bang om ziek te worden. Verschillende hypochonder symptomen en gedachten kunnen hierbij een rol spelen. 

Hypochonder symptomen zijn: 

  • Het constant bezig zijn met de gezondheid met als gevolg extreme overbezorgdheid te ervaren wanneer hierin (lichte) afwijkingen of veranderingen merkbaar zijn. 
  • Men kan niet gerustgesteld worden door een arts of specialist wanneer er geen afwijkingen of bijzonderheden naar voren komen uit de onderzoeken. 
  • Iemand ervaart problemen in het dagelijkse leven. Hypochondrie kan een negatieve invloed hebben op het dagelijkse leven of werkleven. Men is constant bezig met zijn of haar gezondheid en dit kan erg veel energie en tijd kosten. Dit kan leiden tot concentratieproblemen of invloed hebben op iemands sociale leven. Hierdoor iemand problemen ervaren in het dagelijkse leven of tijdens zijn of haar werkzaamheden. 

Hypochondrie is een psychische aandoening waarbij iemand bang is om ziek te worden. Omdat iemand er erg van overtuigd is dat hij of zij een ernstige lichamelijk aandoening heeft, kan behandeling erg lastig zijn. De persoon ervaart onrealistische lichamelijke klachten. Allereerst zal iemand de huisarts raadplegen en vervolgens eventueel worden doorverwezen naar een specialist om de lichamelijke klachten te laten onderzoeken. Dit levert vaak geen diagnose op. Hoewel de onderzoeken bij artsen of specialisten geen lichamelijke afwijkingen aantonen, zal dit geen geruststelling zijn voor de persoon in kwestie. Er heerst immers een overtuiging dat hij of zij klachten ervaart die duiden op een ernstige aandoening. 

Een adequate behandeling bij een psycholoog kan uitkomst bieden. Dit kan voor iemand een erg omschakelen zijn gezien hij ervan overtuigd is dat de klachten lichamelijk zijn en niet van psychische aard. Het raadplegen van een psycholoog kan dus een grote stap zijn. 

  • Cognitieve gedragstherapie: De voornaamste vorm van behandeling in geval van hypochondrie symptomenen is cognitieve gedragstherapie. De oude denkpatronen moeten worden omgezet naar nieuwe, realistische denkpatronen. Om dit te verhelpen kan cognitieve gedragstherapie een effectieve behandelmethode zijn.  Voor het slagen van een hypochondrie behandeling is het van belang dat iemand de symptomen of klachten toe leert de schrijven aan de realistische oorzaak in plaats van direct uit te gaan van een ernstige aandoening. De klachten kunnen bijvoorbeeld ook veroorzaakt worden door vermoeidheid of een drukke week. Door te praten over de angstgevoelens kan iemand leren om hier anders over te gaan denken en hier dus ook anders op te reageren. 
  • Medicatie: Medicatie wordt maar zelden voorgeschreven in geval van hypochondrie. Toch kan het in extreme gevallen een hypochondrie behandeling met medicatie worden gestart. De soort medicatie die wordt voorgeschreven, is afhankelijk van de soort klachten die iemand ervaart. Wanneer iemand veel pijn ervaart kan er pijnmedicatie worden voorgeschreven. Zijn de klachten van psychische aard? Dan kan er gekozen worden om rustgevende medicatie, angstreducerende medicatie of antidepressiva voor de schrijven. 

Na adequate hypochondrie behandelingen kan iemand herstellen van deze psychische aandoening. Iemand is na behandeling vaak in mindere mate bang om ziek te worden. Ook overheeft de angst het dagelijkse leven niet meer. Toch kan het zijn dat de klachten weer terugkeren. Het is dan raadzaam om de huisarts of specialist nogmaals te raadplegen. 

Wanneer iemand de diagnose hypochondrie heeft gekregen, kunnen naast de bovengenoemde behandeling ook enkele hypochondrie tips helpen om de klachten in kaart te brengen of te verminderen. De volgende hypochondrie tips kunnen omgaan met hypochondrie gemakkelijker maken. 

  • Schrijf uw gedachten op: Wanneer iemand zijn of haar gedachten op papier zet, krijg je een inkijkje in denk- en gedragspatronen wanneer iemand angsten van hypochondrie doormaakt. Ga bij uzelf na wat er op die momenten door u heen gaat Schrijf op welke klachten u ervaart en hoe dit eventueel tot uiting komt. Sta ook stil bij welk gedrag u vertoond als reactie op deze angst. Gebruikt u op die momenten bijvoorbeeld alcohol of drugs, of probeert u op een andere manier weer tot rust te komen? Dit kan de behandelaar, maar zeker ook de persoon in kwestie, waardevolle inzichten bieden. Daarnaast kan het opschrijven van de emoties en gedachten ook een rustgevende werking hebben. 
  • Probeer gedachten om te zetten: Ga na of uw angsten wel realistisch zijn. Bedenk of het echt aannemelijk is dat de klachten afkomstig zijn van een ernstige ziekte of dat de hypochondrie opspeelt. Probeer een andere, minder ernstige, oorzaak te bedenken voor de klachten. Wanneer u bijvoorbeeld hoofdpijnklachten heeft, beeld u dan in dat dit ook veroorzaakt kan worden door een slechte nachtrust. Het kan ook helpen om deze positieve gedachten op te schrijven zodat deze op moeilijke momenten gemakkelijk teruggehaald kunnen worden. 
  • Zoek afleiding en vraag om hulp: Het kan iemand erg helpen om op angstige momenten met iemand te praten of te bellen die hem of haar gerust kan stellen. Omgaan met hypochondrie is niet altijd gemakkelijk. Wel kan een naaste iemand tijdens een angstig moment eraan herinneren dat hij of zij lijdt aan hypochondrie. Vervolgens kan iemand erbij helpen om de angstige gedachten om te zetten en de ernst van de klachten te relativeren. Vraag dus om hulp van iemand uit de omgeving. Daarnaast kan het helpen om afleiding te zoeken door een stukje te gaan wandelen en te focussen op de ademhaling.  

Meer artikelen over Mentale Gezondheid

Stockholm SyndroomCognitieve DissonantieInsomniastoornisBrain FogPositieve PsychologieIntrusieve GedachtenPlatonische RelatieVerslavende MiddelenAltruismeLisinoprilLiegen Door VerslavingKratomZelfbeschadigingBorderline En SeksualiteitStemmingswisselingenHoogsensitiefLiefdesverdrietNachtmerriesMorfinePolyvagaal TheorieDwangstoornisIntergenerationeel TraumaBipolaire Stoornis En SeksualiteitEmotionele VerwaarlozingExistentiele CrisisAutistische BurnoutPtss En NarcismeJeugdtraumaVliegangstNarcistische RelatieNarcistische VaderPsychopaatEmotionele MishandelingSlaapverlammingNarcistische MoederWat Is TrypofobieWat Is GenderdysforieOnverwerkte RouwVerschil Depressie En Burn OutRouwverwerkingOververmoeidheidImposter SyndroomSuicidale GedachtenWas Ist Eine Psychotische DepressionHallucinatiesAntidepressiva En AlcoholGaslightingPaniekaanvalKlachten Bij Burn OutEmotioneel MisbruikAsperger SyndroomAddZeer Ernstige Burn OutHistrionische PersoonlijkheidsstoornisWorkaholicPsychose SymptomenHoe Herken Je Suicidale Gedachten En Hoe Ga Je Ermee OmNeuroseVermijdende PersoonlijkheidsstoornisTheatrale PersoonlijkheidsstoornisNarcistische PersoonlijkheidsstoornisPsychosomatische KlachtenBorderline PersoonlijkheidsstoornisFibromyalgie BehandelingFibromyalgie SymptomenBody Dysmorphic DisorderSysteemtherapieSchematherapieSlaapapneuRestless Legs SyndroomAgorafobieNarcolepsieSlaapstoornisSociale AngststoornisCognitieve GedragstherapieWat Is Een Midlife CrisisHyperventilatie BehandelingVerlatingsangstHypnotherapieEmdr TherapieDysthyme StoornisSchizofrenieBindingsangstGegeneraliseerde Angststoornis OverwinnenDepressief Door CoronaCenosillicafobie Wat Is DatWat Is Long CovidBehandeling DementieChronische Ptss BehandelingOververmoeidheid BehandelingBehandeling Zware DepressieChronische Depressie BehandelingSchizofrenie BehandelingChronische Pijn BehandelingDelier BehandelingSomatoforme Stoornis BehandelingConversiestoornis BehandelingBehandeling AutismeBipolaire Stoornis BehandelingHechtingsproblematiek BehandelingNarcisme BehandelingTinnitus BehandelingAdd BehandelingSlaapstoornis BehandelingPersoonlijkheidsstoornis BehandelingPaniekaanvallen BehandelingAgorafobie BehandelingChronische Stress BehandelingStress BehandelenOverspannen BehandelingTrauma Centrum NederlandTrauma BehandelenPsychose BehandelingAngststoornis BehandelingOcd BehandelingPostnatale Depressie BehandelingMisofonie BehandelingAdhd BehandelingBorderline BehandelingBurn Out BehandelenPtss BehandelingDepressie TestDepressie BehandelingFaalangst BehandelingFaalangstMentale GezondheidMindfulness